Эмүжин : Хачин....

Торгомсог алчуур хөлийн дор
Тогтоол ус мэт тунаран унахад
Гэзгээрээ би хөхөө халхлаад
Гэнэт ассан дэн мэт
Гэрэлтэн үлдсэн
Биегүй хоосон, бас харцгүй
Битүүхэн оргилсон дурлалгүй
Бүтээж орхисон натур мэт
Надад бүү шуна.
Энд хайр байхгүй
Энэ зүгээр л агшин, ахуй...

Гүр. НЯМДОРЖ : Богино мөртүүд

Тугалын зэлээр
Турлиах шувуу сүрэглэх нь
Хөлдүү хүйдэс мэт
*
Аргалын хөх утаанд
Аараг толгод сая гэсч
Цасны ус урсмой
*
Юмаа гэж сонин юм даа
Юүдэн ч үгүй, цув ч үгүй байхад
Юүлэх мэт бороошино
*
Нэг усны охь шиг
Нэг голын жаахан тэр минь
Зэлнээсээ айсуй
*
Шүүдрийн мөнгөн усанд
Шалба норсон хормой чинь
Цэцгийн хур, балтай

Нямбуугийн Нямдорж : Мөчир

Өнгөлөг навчсаа намрын салхинд алдчихаад
Өөрөө зөвхөн цулгүй үлдсэн мөчир
Өвдөж өвдөж үхэхийн өмнө байсан
Өвөг эцэгийн минь хатангир гарыг санагдуулна.

Назим Хикмет - Цэнхэр нүдэн үлэмж биетэн

Цэнхэр нvдэн vлэмж биетэн амьдарч байжээ,
Цэцгийн дэлбээ шиг бяцхан бvсгvйд хайртай болжээ.
Бяцхан бvсгvй цонхон доороо сарнайн буттай
Бяцхан байшинг цаг vргэлж мєрєєддєг байжээ.
Vлэмж биетнvvд vлэмж томыг л бvтээдэг болохоор,
Vзэсгэлэнт бvсгvйдээ цонхон доороо сарнайн буттай
Vлгэрийн юм шиг тийм жижиг хєєрхєн байшинг
Vнэндээ тэр урлан єгч чадсангvй ээ.
Цэнхэр нvдэн vлэмж биетэн амьдарч байжээ,
Цэцгийн дэлбээ шиг бяцхан бvсгvйд хайртай болжээ.
Бяцхан бvсгvй vлэмж биетний алхааг даган
Бахардтал гvйхээс залхаж гvйцээд
Тохилог цэцэрлэгтэй жижигхэн байшинд
Тухлан суухыг илvvд vзжээ.
-Баяртай! Гэж цэнхэр нvдэндээ бvсгvй хэлжээ,
Баян чинээлэг одой эрийг даган оджээ.
Баян чинээлэг одой эр цонхон доороо
Сарнайн буттай бяцхан байшинд суудаг ажээ.
Цэнхэр нvдэн vлэмж биетний аугаа хайр
Цэцэглэх буттай бяцхан байшинд багтахааргvй байжээ.

Б.Ичинхорлоо - Давалгаа

Ахиад л гэнэтийн цохилт
Айдсыг мэдрэх бvр vхэх амар
Амьдрах хэцvv, мэдээж
Амьд явах тvvнээс ч хэцvv
Амгалан шєнийн тєгсгєлд
Айдас
Аяа яасан бэрх
Амьдрал
Хувьгvй ганцаардал анд минь
Хундага дарс, нvцгэн натур
Хямдхан зvйлд дурладаг
Хорин нас vнэ минь биш
Амьдрал харин тоглоом биш
Айхгvй нь vхэл хэцvv биш
Биш, биш…
Би ямар чи биш

А.Эрдэнэ-Очир :Санамсаргvй

Санамсаргvй л цаг хугацаа эхэлсэн, vvлс нvvж эхэлсэн
Салхи салхилж, бороо орж, цас хаялж эхэлсэн
Сансрын ийм болзоогvй, учрал ерөөлөөр дvvрэн он жилvvдэд
Санамсаргvй л хvмvvн амьдарч, уул толгод ургаж, ертөнц оршсоор ирсэн
Нартай бороо гэнэт зvсрэх нь уяралт цэцгийн нулимстай
Намхан толгод биесээ тvшээд зvvрмэглэх нь ижийн гэгээн зvvдтэй
Нуур цөөрмөөсөө ангир ижлээ дуудан ганганах нь навч унагасан гунигтай
Номхон хул морь чөдрөө тасдаад алга болох нь ижилдээ vvрсэлтэй
Санамсаргvйгээр чамдаа очих минь болзсоноос илvv догдлолтой
Санамсаргvйгээр нэг хvн энгэрт гарах нь жамын хагацлаас харамсалтай
Санамсаргvйгээр нvд сэтгэлийн чинь гэгээ энгэрт цэлсхийх арван хэдэн жилийн илчтэй
Санамсаргvйгээр нvvдэл хөсгийн бараа гvвээн дээр гарч ирэх нь алс цагийн удиртгалтай
Амгалан зvvдэнд гэнэт орж ирээд уйлах чинь сэтгэл өвтгөх хөндvvртэй
Анирхан Хэрлэнгийн шугуйд хайрын гуниг дуулах чинь итгэл дуудсан гэгээтэй
Амьсгал зөөлөн дорнын салхи өвөрт орж ирэх нь хvvгийн минь санаа алдаастай
Азаар би энэ жилvvдийг чимэглэн дуулсан минь хожмын алтан хуудастай
Санамсаргvйгээр нөхрөө гомдоож, уучлал эрэх минь цээжнээ амгалан нарны туяатай
Санамсаргvйгээр цэцэг тасдаад хээр замд гээсэн минь талын салхины эмзэглэлтэй
Санамсаргvйгээр голын усанд чулуу шидээд эргэж харалгvй явсан минь нvгэлтэй
Санамсаргvйгээр гоёмсог нарны гэрлийг алгаар хаасан минь зуны алтан зурагтай
Шувууны өндөг гэнэт хагарч ангаахай гарч ирэх нь хувь төөрөгтэй
Шуугиант он жилvvд тэнгэрийн хаяа тvлхэх нь газрын мөнгөн зураатай
Сураг битvv алс, цээжин дотор будангуйрах нь зvvдэн хөшигтэй
Суль өвс гортиг татаад бөхөлзөх нь нар зурсан уртай
Санамсаргvйгээр цасны гэгээ тэнгэрт тусч борооны солонго газарт нумрах
Сайхан энэ орчлонгийн өнгөнд хууртаад хvмvvний амьдрал дуусах гунигтай
Санамсаргvйгээр дvvрэн он жилvvдийн тааварт хөшгийг сөхөж
Салхинд зогсоод уул талыг ширтэх минь амьдын жаргалтай

Данзангийн Нямсүрэн - Нэгэн морины дууль

Намрын сарын шинэд…
Ялгуун саарал морь
Өрөөлтэй давхиж ирсэн өдөр
Яг үд дунд билээ.
Салхи зүүн хойноос
Сэв сэв үлээгээд
Сандуутай модны мөчир дээр
Нарны гэрэл тусч байж билээ.
Цамнан хуухирах хүлгийн
Самбай дэл хийсч
Цайдмын энүүхнээр
Цас орох нь уу гэмээр байж билээ.
Шөмбөн шувуу хошуугаа
Сарталзуулж
Чөдөрт холгогдсон хөлөө
Шөнийн шүүдэр унасан
Цэцгэн дотор
Эмнэх мэт зогсож билээ.
Дөтөд нь хүн ойртох аргагүй
Дөрвөн туурайн хооронд нь
Дөрвөлжин намрын сүмэн өвс
Дөнгөж сая асаасан
Зул шиг үзэгдэж билээ.
Зөв талынх нь хөлд
Зөөлхөн сууж хүрвэл
Цэцэгс эмзэглэж,
Цэн тогорууд
Дээр доор нисэлдэн бууж байлаа.
Эр үхрийн сураар хийсэн хаа
Идэр шилбэнд нь чивчиртэл шигдэж
Ганц нэг ногоо
Түүний цаагуур хавчуулагдан
Гадагшаа цухуйх нь
Жаахан хүүхэд
Чарлан зүтгэх шиг санагдаж билээ.
Ийм нэгэн морь
Тэр нэгэн өдөр
Эрээнцав нутагтаа
Гүйж ирсэн билээ.

Шүнтаро Таникава

Японы суут шүлэгч Шүнтаро Таникава 1931 онд төржээ. Тэрбээр 17 настайгаасаа эхлэн шүлэг бичсэн бөгөөд 21 насандаа анхны түүвэр болох "Хорин тэрбум гэрлийн жилийн уйтгар" номоо хэвлүүлсэн нь урьд өмнө байгаагүй шинэлэг утга уянгын илэрхийлэл болж чадсан байна. Шүнтаро Таникаваг дайны дараах Японы яруу найргийн тугийг өргөсөн манлайлагч хэмээн үздэг. Өнгөрсөн онд түүний шилмэл 100 шүлэг бүхий "Сонгомол шүлгүүд" номыг орчуулагч С.Хадаа монгол хэлнээ орчуулан хэвлүүлжээ.


ЦУС

Эр хүн дайнд цусаа урсгана
Эм хүн шинэ амь төрүүлэхийн төлөө цус алдана
Умай бол эгшиглэдэггүй гайхамшигт аялгуу
Умай бол хайрын хамгийн сүүлчийн цайз



МИНИЙ БҮСГҮЙ ХҮНИЙ ОНОЛ

1.
Хөгжим юм чи,
Хөгжмийн мэдрэмжтэй юм би
2.
Могойтой адилхан юм чи
Хаана чамтай адил могойтой таарснаа санахгүй нь
3.
Улаан, цагаан өнгө биш
Хар бас цагаан өнгө биш
Харин улаан, хартай төстэй ч юм уу
Гурван бүлэг ийм онолыг
Хурхирах нойрондоо сонсох
Би дуртай
4.
Тэр гэрэлтэй зүйлсийг
Тайлахын тулд өмсдөг үү
Өмсөхийн тулд тайлдаг уу
Энхрий чиний минь өгзөг том байлаа ч
Эх дэлхий чиний эргүүлдэг сандал юм
5.
Эерэгээр төсөөлөхөд чи бол миний зөрчил
Эсрэгээр төсөөлөхөд би бол чиний гэнэн бодол
6.
Эхлээд нүд рүү тань харсан эрчүүд
Эелдэг сайн хүн
Эхлээд цээж рүү тань харсан эрчүүд
Эргэлзээгүй муу хүн
Эхлээд нүд салгалгүй
Бүгдийг чинь харж, тэвэрсэн эрчүүд
Үнэнч шударга
7.
Чи бол очир эрдэнэ
Би бол нүүрстөрөгч
8.
Эсхүл,
Чи нэгэн байгалийн өнгө бүхий зураг
Би чамд тусгал өгч
Жилийн жилд тасралтгүй гэрэлтүүлсээр...


НАС БАРСАН ХҮНИЙ ҮЛДЭЭСЭН ЗҮЙЛ

Нас барсан эрэгтэйн үлдээсэн зүйл бол
Эхнэр, хүүхэд
Өөр юу ч үлээдээгээгүй
Өөрийн бунхны хөшөөний хэлтэрхийг ч.

Нас барсан эмэгтэйн үлдээсэн зүйл бол
Нэгэн хатаж хорчийсон цэцэг, бас хүүхэд
Өөр юу ч үлдээгээгүй
Өөрийнхөө ширхэг хувцсыг ч.

Нас барсан хүүхдийн үлдээсэн зүйл бол
Булгалан гэмтээсэн хөл ба хатсан нулимс
Өөр бусад ямар ч зүйл үлдээгээгүй
Энх тайван ч үлдээгээгүй.

Нас барсан тэд нарын үлдээсэн зүйл бол
Амьд байгаа би бас чи
Өөр бусад хэн ч үлдээгүй.

Нас барсан түүхийн үлдээсэн зүйл бол
Гэрэлтэх өнөөдөр, гэтлэх маргааш юм
Өөр бусад юу ч үлдээгүй.


ГОЛЫН УРСГАЛ

-Ээжээ, голын урсгал яагаад инээгээд байна?
-Түүнийг нар оролдоод байгаа юм
-Ээжээ, голын урсгал яагаад дуулаад байна?
-Болжмор давалгааных нь чимээг магтаад байгаа юм
-Ээжээ, голын урсгал яагаад хүйтэн байна?
-Цастай дурлалцаж байсан үеэ дурсаад байгаа юм
-Ээжээ, голын урсгал хэдэн настай вэ?
-Цэл залуу хавартай чацуу
-Ээжээ, голын урсгал яагаад амардаггүй юм?
-Далай ээж нь түүнийг ирэхийг хүлээж байгаа

Л. Өлзийтөгс

Ертєнцийн хязгаар дахь
Модон гvvрэн дээр
Ер бусын том
Саран тусдаг.
Ерєєс тэнд
Євс усны чимээгvй
Гєрєєс хийгээд
Шувууны мєргvй
Гvн аниргvй л
Тэнд ноёлдог.
Дvн шєнєєр нь
Yvр цайдаг.
Он оны
Навчист даруулж гудайсан
Єнє эртний
Модод нь бєхгєр
Чимээгvйн хязгаар дахь
Модон гvvрэн дээр
Чийгт vдшээр би
Хааяахан очдог.
Чичигнэсэн бvдэг
Гэрлээр сvvмийсэн
Ичингvй ганц
Дэнлvvнд нь мэхийдэг.
Дєлгєєн сарны
Гэгээ цалгиулсан
Бvлээн усанд нь
Харц урсгаж
Дєрвєн цаг
Таван улирлын
Дєрєєн чимээг
Анирдан суудаг.