Ээж минь найз минь болж...

Энэ амьдралынхаа

Эрээн барааныг бодоод

Эхнэрээ дахин дахин хайрлана

Л.Ганзулын Гоо сайхан

Болор цом 30 наадам саяхан болж өнгөрсөн. Энэ наадамд олон яруу найрагч олон сайхан шүлэг уншсан бөгөөд та бүхэндээ "Гоо сайхан" хэмээх нэгэн сайхан шүлгийг хүргэж байна.

Эрвээхэйн зүүд /шүлгийн түүвэр/ Г.Лхагвадулам

Ганбатын Лхагвадулам "Эрвээхэйн зүүд" нэртэй шүлгийн түүвэрээ 2008 онд хэвлүүлэн гаргажээ.

Борооны зүрх /шүлгийн түүвэр/ Г.Лхагвадулам

Ганбатын Лхагвадулам "Борооны зүрх" нэртэй шүлгийн түүврээ 2006 онд хэвлүүлэн гаргажээ.

Философийн шүлгүүд /шүлгийн түүвэр/ Г.Аюурзана

 Зохиолч яруу найрагч Г.Аюурзана "Залуу насны шүлгүүд", "Философийн шүлгүүд", "Цэцэгсийн амьсгал" хэмээх гурван бүлэг, нийтдээ 120-ийд шүлгээ эмхтгэж "Философийн шүлгүүд" хэмээх нэрээр 2001 онд хэвлүүлжээ. 

Томас Транстрүмэр

Үхлийн дараа

Зурсхийтэл харваад өнгөрсөн сүүлт одны
Зурааснаас үлдсэн ганц чичирхийлэл
Угтаа биднийг багтааж, зурагтын дэлгэцийг жирэлзүүлж
Утасны шугаман дээрх хүйтэн дусалд шингэнэ.

Хэдхэн навч өлгөгдөж хоцорсон бут сөөгийг дайран
Хэн нэг нь өвлийн нарнаар яаралгүйхэн цанаар гулгана,
Хуучин утасны лавлахаас тасдаж авсан хуудсууд болоод
Хүйтэнд залгиулсан нэрсийг нь тэд адилтган тулгана.

Бянь Жи-Лин

Дутуу бадаг

Ганцаар гүүрэн дээр зогсоод
    орчлонг ажих чамайг
Гадагш харуулдах нэгэн
    цонхоор сэмхэн ширтэнэ.

Өөлөн сар одоо
    танай цонхоор гийнэ.
Өөрөө ч мэдэлгүй чи
    түүний зүүдэнд гэрэлтэнэ.

Ши Мөрөн

Хүж өвс

Бяцхан горхи далайн зүг яаран яаран урсана,
Бялхсан давалгаа эх газартаа ахин дахин тэмүүлнэ,
Цагаан цэцэгтэй ногоохон модны дэргэдээс
Цалгардуухан, гар далласаар салсан сан,

Алив бүхэн хувирчихсан хорин жилийн дараа ч
Амраг хайрын маань сахиус шөнө бүхэн ирнэм,
Аясхан салхи зөөлөн илбээд өнгөрөх бүр
Анхилам үнэртэй цэцэрлэг болон хувирганам...

Цөлөгдсөн умард арал

Хариулт
Гэм бол гэмтний нэвтрэх хуудас,
Гэгээрэл бол гэгээнтний бичигт хөшөө,
Хар даа! алтан шармал тэнгэрээр нэг,
Аль эрт талийгчдын муруй дүрс унжсан байна.

Орчин үеийн хятад яруу найрагаас 1

Юй Гуан-Жун(余光中) - Нутгаа санах
Эрх багад
Нутгаа санах гэгч нь шуудангийн бяцхан марк байлаа
Би энд
Ээж минь тэнд

Б.Энхтуяа "ТАЙТГАРАХУЙ"

Мөнхийн дурлалыг би хүлээхгүй
Мөргөл залбирал би мэдэхгүй
Залбирал сураад ч хүслэн биелэхгүй
Замаасаа гарч чи наашаа ирэхгүй

Үггүй гомдол

НУЛИМС

Нулимс- үггүй гомдол

Надад бичээгүй захиа

Нулимс-өгүүлээгүй үг

Чихэнд хэлээгүй цээжний зангилаа

Хацар дээгүүр урсах чимээгүй гол

Халгиж цалгисан сэтгэлийн үер

Зуун шөнө хурсан бодол

Зураглан буух амьдралын хүсэл

Буян санаж өргөсөн зулын тосонд эрвээхэй унаж үхэх нь олонтаа

• Алдар бол авъяас билигтэн дээр овоолсон зусрын чулуу.
• Ариуссан гэгээнтний мөрөн дээр мөргөлчдийн хөлөөр боссон тоос ч бууж л байдаг.
• Бурхан буйн баталгааг бидэнд ганцхан чөтгөр л баталж өгч байгаа юм.
• Бие нь сайхангүй ч сүүдэр нь үзэсгэлэнтэй харагдах тохиолдол бий. 
• Буян санаж өргөсөн зулын тосонд эрвээхэй унаж үхэх нь олонтаа.
• Гуниг цөхрөл гэгч ус мэт чимээгүй мөлхөн ирж итгэл зоргийн ирмэгийг хүлхэнэ.
• Жоом бялдууч хоёр элбэг идэштэй дулаан газар амархан үрждэг.
• Зайлшгүйг ирэхэд бурхан хүртэл чөтгөрийн талд ордог.
• Замыг аль болох түргэн орхихгүй бол зам чамайг дагахгүйд хүрнэ. 
• Ном унших нь бусдын багжаар өөрийн худгийг уужимсгахтай адил.
• Оргилын чулуу бүхэн бэлд байдаг.
• Өнгөрсөн ч цөл, ирээдүй ч цөл. Эдүгээ гэгч их цөлийн дундах өчүүхэн баян бүрд.
• Өдөр бүхэн шинэ юм эхэлдэг хүн, тал хомоол уугиж дуусахыг эс үзнэ.
• Өндөрт нисэж яваа шувуу руу хэн чулуу шидэх юм
• Толь томрох тусмаа дүрээ муухай болгодог
• Хүн бол диваажингаас заларсан бурхан биш, тамаас оргосон оргодол. Тийм учраас эрлэгийн элчдээ баригдаж буцдаг.
• Худал гэгч оронгоо олж хэлбэржин тогтоогүй байгаа үнэн.
• Эр зориг харуулсан кино, жүжгийг хулчгар хүмүүс бусдаас илүү сонирхдог. Тэд бусдын эр зоригоор өөрсдийн хүслийг гүйцэлдүүлэхийг эрмэлздэг. 

Шүлэг бичихгүй байхын аргагүй...

Шүлэг бичихгүй байхын аргагүй сайхан нутаг, бөглүү хязгаар

Шүлэг бичихгүй байхын аргагүй зовлонт амьдрал, гажаагүй амьдрал

Non plus ultra /шүлгийн түүвэр/ Г.Аюурзана

Гарыг минь хүйтэн гээ юү?

Зүрх минь хав халуун,

Хөрөхөөс нь өмнө урж идмээр халуун шүү.

Хуруу минь чичирч байна уу?

Хуйлран түрхрэх далай

Төвдөө нам гүм биш үү?

Зун гээсэн чөдөр /шүлгийн түүвэр/ Х.Нямхишиг

Яруу найраг гэж чухам яг юуг хэлдгийг би сайн мэдэхгүй.

Мэдэхгүй хэрнээ яруу найраг бичихсэн гэж хичээдэг.

Хичээхдээ бичье гэж бичдэггүй, бичихгүй байж чаддаггүй юм аа.

Шүлгийг би хэн нэгэн хүнд, аль нэгэн уул овоо, гол усанд,

 ямар нэгэн цаг  үе,  үйл явдалд, ялангуяа алга ташилтанд зориулж

тэдгээрийн эрхшээл, таашаалд нийцүүлэх гэж бичдэггүй.

Гагцхүү өөртөө л бичдэг. Гэсэн ч хэнд ч, юунд ч эс зориулсан шүлгүүд маань

мөн чанартаа бүхий л орон зай хийгээд цаг хугацаанд зориулагддаг.

Х.Нямхишиг

Шувууны нүд шиг нар /чөлөөт шүлгүүд/ Г.Сүхзориг

***

Гэртээ харих цэцэрлэгт гудамжны

Далавчит түмэн шавьж бүчин нисэлдэх гэрэл

Ялаа шумуулаа залхуутайяа үргээн зогсоо үнээ мэт хүлцэнгүй.

Үнээ мэт хүлцэнгүй шөнийн гэрэл дор

Хөгшид хааяахан бодлогоширч суух модон сандал

Зүүрмэглэнгүй.

Цөн /шүлгийн түүвэр/ Я.Баяр

***

Давид лугаа эрх сүр төгс

Аху биеэ

Далий хэлбэрт хэсэг барин

Сайтар ажваас

Тоос татсан хуучин толийг

Эс хэрэгсэж

Торгон арьсааэ наранд үзүүлэн

Алхмаар болов.

А.Урагтогос: Хав халуун миний царгиа

Татагдалт, таалагдалт бас таалагдалт

Танилт, урвалт энэ бол урвалт

Ядаж миний нүд рүү эгцлэн харвал чи

Ялаа тэнд суугаад бурханд залбирахыг мэднэ

Б.Эрдэнэсолонго: Зун шиг

Чи яг зун шиг

Үс чинь ой шиг

Нүд чинь шөнө шиг

Чи яг зун шиг…

П.Батхуяг: Би

Ямар ч зайгүй, зууралдаж ургасан өвс шиг

Ялдам үнэрээ гээсэн миний хотын

Ялдам үнэр нь -БИ

Яруу найраг нь-БИ

Гишгэвч буцаж өндийх

Гэрэл гэгээ нь-БИ 

Гэм нүгэл нь-БИ

Инээмсэглэл хайр нь-БИ 

Эмгэнэл гуниг нь-БИ 

Эр зориг нь-БИ

Итгэл найдвар нь -БИ

Ирээдүй нь -БИ

Ууулнаасаа буусан ч гутлаа арчиж сураагүй

Улаанбаатар нь ердөө-БИ

Б.Баясгалан: ***

Дээш авирч тоглоё гэхэд нь би зөвшөөрсөн

Дээврийн шат эгц өөдөө,

Их л гэнэн байж дээ, тэртээ өндөрийн одод руу

Инээлдсээр хүрчихнэ л гэж бодож байв даа.

А.Урантогос: Өдөр бүхний элегия

Унаад дуусахаар нь гуниглахгүйн тулд

Өдөр бүхэн үсээ тайрдаг

Урсаад өнгөрөхөд нь харамсахгүйн тулд

Ийм амьдралд хөлөө дүрдэг

Доошоо харахад тэнгэрийн хаяа мэт цэлгэр

Доромжлол мэт хайр намайг өлгийдөн тэвэрдэг

Яруу найраг шиг нулимс хацар дээр бөмбөрөхөд

Яг л над шиг чамайгаа ингэж байсныг санадаг

Чичрэх, мөр чинь чичрэх тэр л эгшинд

Зүрх чинь жигүүртэй байсныг баяртайяа дурсдаг

Харгислал мэт хүйтэн, ийм хүйтэнд дасах

Ийм хүйтэнд дасгасан өдөр бүхний элегия

Унаад дуусахаар нь гуниглахгүйн тулд

Өдөр бүхэн үсээ тайрдаг ч

Урсаад л өнгөрөх

Яруу найраг шиг нулимс

Улам цаана нь харуусан өвдөх

Өдөр бүхний элегия...

Я.Баяр: Дууч шувуухай зүрхнээс нисэн одлоо

Дур зоргоороо гоо үзэсгэлэнг зурах

Дууч шувуухай зүрхнээс нисэн одлоо

Аяс хэмнэлд нь автан мансуурсан

Анхны бөгөөд эцсийн шувуу байлаа, тэр

Хуулсан юм шиг хуучин өдрүүдийг амилуулсан

Хуудас ганц шүлэг юмсан даа

Хуудас хуудас гэвч гүйцэд уншиж амжсангүй

Хуучин хуучин гэвч хувьсан орчихуйн хорвоо юм даа

Б.Баясгалан: Яруу найраг... Энэ бол

Яруу найраг... Энэ бол

Урсаж л явсан гол горхи гэнэтхэн буруулж 
Улаан гол руу минь цутган орж ирэхийн
Улаан цусыг минь түрж судас бүрээр минь
Дулаан илчийг минь хөөж, салаалж эргэхийн
Тунгалаг шил шиг болох яг тэр мөчид минь
Тунчиг нууцийг минь бүхэнд гэрэлтүүлж харуулахын
Нэр.

Б.Баясгалан: Б.О-д зориулсан шүлэг

Салхинд дэрвэх гоё улаан өнгө
Гэрэл болно.
Санаанд дэлбэх гоё дулаан хүн
Гэгээрнэ.

Батчулууны Эрдэнэсолонго

-Яруу найрагч Б.Эрдэнэсолонгын євлийн “Зун шиг…” єдрvvдийн єєр найрлагат туурвилын тухай-

Ертєнцийн нэгдмэл чанар нь тvvний тєгсгєл vед илvv тодорхой болно. Нэгэн зvйл биологийн организм устваас тvvнтэй холбоотой бусад зvйл нь эргэлт буцалтгvй мєхлийн замдаа орж эхэлнэ.

Батжаргалын Одгэрэл

Нэгэн намар хийгээд дөрвөн цаг, агаар огторгуйн чинад алсрах орон зай. оршихуйн мөн чанарын хоорондын холбоог юу гэж нэрлэх вэ. Үнэхээрийн сэтгэл гэж байна уу. Түүний гоо зүйн мэдрэмж, сэрэхүй хэмээгч нь юу буй. Энэ бүхний хариуг харьцангуй агаад түр зуур шийдэх хүслийг яруу найраг гэж томъёолбол би бээр гүтгэсэн хэрэг болох уу. Б.Одгэрэлийн "Сентименталь тэмдэглэлийн төгсгөл"-ийг уншаад ингэж бодсон юм. Надад баясгалан төрсөн бөгөөд энэ шүлгүүдийг би яруу найрагт шинэ орон зай, боломжийг нээж байна хэмээн тодорхойлов.

Баатарын Галсансүх

Монголын яруу найрагт Б.Галсансүх нэгэн өн­дөр­лөгийг эзлэн суужээ. Маргах юм алга. Эсэргүүцэж, үл тоомсорлосон царай гаргаж, эсвэл учир утгагүй хоосон шүүмжлэхийн аль аль нь утгаа алдсан байна.
Утга зохиолын ганцхан аргаар номлогдож ирсэн бидэнд эхэн­дээ Галсансүх бараг худлаа хэлсэн хүнд ад зэтгэр мэт санагддаг байсан нь үнэн. Уншигчдад сонирхолтой байж мэдэх нэгэн дурсамж өгүүлье.

Дамдинсүрэнгийн Урианхай

Гунихруу талын элгэнд ганц шувуу эргэх нь ч уйлах шиг Гадаа жалгын эхэнд чөдөртэй морь үүрсэх нь уйлах шиг... Монголын яруу найрагт Дамдинсүрэнгийн Урианхай хэмээх нэгэн ертөнц бий. Хэлхгэр дээл өмсчихөөд, сахал үсээ цантуулан алхаж яваа нь Улаанбаатарын өвлийг чимдэг.

Бүх юм нэг л... болоод байна уу? Ницще хариултыг нь хэлнэ.

26-30 насанд авьяас чадвартай хүмүүс жинхэнэ өөрийнхөө санааг олж авдаг. Өөрийгөө бодтойгоор үнэлж, өөрөөс нь юм олж харахгүй байгаа буюу бага юм олж харж буй хүмүүсээс хүндлэл, ойлголцол шаарддаг. Энэ бүхнээ яруу найраг, гүн ухаан, уран зураг, хөгжмөөрөө илэрхийлэн гаргадаг тул нас тогтсон, туршлагатай хүмүүс тэднийг хараад амьдралын тэр сайхан үеэ дурсан мушилзаж, их мэт санагддагч үнэндээ даанч өчүүхэн хувь заяандаа гомдоллодог.

Мандельштам

Бие надад заяажээ. Тийм ганцхан,

Надад л заяасан биеэ яах вэ?

Амьсгалах, амьд явах ийм сайхны төлөө

Аль хүнд талархах вэ, хэлээд өгөөч?

Бэрх орчлонгийн хорионд ганцаардахгүй

Би цэцэгчин хүн, бас цэцэг ч мөн.

Мөнхрөх бүхний толин гадаргууд

Миний амьсгал, миний дулаан цантсан.

Мөддөө ээдрээ нь гарахгүй хээ

Мөн л тэнд дурайж хоцорсон.

Эргэх мөчүүдийн мөр толбо элнэ,

Энхрийхэн энэ л хээ үлдэнэ!

1909

А.Эрдэнэ-Очир : Тунгалаг тэнгэрийн дор

Санчиг үсэнд чинь гар чичрэн догдолсон минь бодогдоод

Саран цээжинд хоёр мөнгөн туулай эрхлэн дэгдсэн нь харагдаад

Салхитай хамт чиний зүг сэтгэл урссанаа зогсосхийгээд

Сайхан юм аа, энэ орчлонгийн тунгалаг тэнгэр дор

Борооны дусалтай хоёр алганаас одны гэрлийг амссан минь амтагдаад

Болжморын нойтон даль хур бударга ниссэн үзэгдээд

Бодлын чавхдаст хөг орж тэнгэрийн цэнхэрлэгт ая нийлсэн нь сонсогдоод

Үсний чинь гогцоонд борооны дусал ээмэг шиг тогтсон нь гялалзаад

Үгний чинь тунгалагт сэтгэл цэлмэж санаа алдсан минь давтагдаад

Үүлэн сэвлэг намирсан тэр үдэш энэ өдөртэй найрсаад

Үнэмшим юм аа, энэ үдшийн тунгалаг тэнгэр дор

Н.Гантулга :Сэтгэлгээний минь шилэн хананд.....

Сэтгэлгээний минь шилэн хананд

Хичнээн зураас тодордгийг би мэдэхгүй

Гэвч, тэр нэг намар

Цагийн солонгонд эрх чөлөө минь будагдаж

Цахлай шувууд тэнгэрээр нисэлдэхэд

Уулсыг нэвтлээд намайг оносон

Улаан цог шиг харц зурагдсан байдгийг мэднэ

Гоо зүйн цэнхэр наран

Зүрхний ёроол дахь нууранд

Зүсээ тольдоход

Нойтон даашинзны үзүүр хормойн чимээ

Нойрон дунд минь бүдэг бадаг дуулдаад

Зүг чиггүй алсад морьтон одох мэт

Зүүдийг минь ямар нэг зүйл рүү хөтөлж

Үүрийн гэгээгээр эргэж ирэхдээ

Үнсэлтээр бэлэг барьдгийг мэднэ

Дэнгийн эрвээхэй нисэх гэснээ больж

Дэлхийн цаад хязгаарт хүрсэн мэт санаа амрахад

Бодолд халиурсан өвсөн дундаас

Цагаан зээр босон харайгаад

Айдас түгшүүрийн мананд сарнин уусахад

Ариусал гэгээрлийн солонго татдагийг мэднэ

Сарнаас гогодон авчирсан нарийхан утас

Санаашрах бүрийд минь эмзэгээр чичирхийлэхэд

Шүлгийн номын хуудас нэг нэгээрээ салж

Шүүдэр гялтганах цагаар нэг нэг ертөнц болоод

Эхийн хэвлийд үр бүрэлдэх шиг

Энэ биед минь хачин мэдрэмж төрүүлдгийг мэднэ

Сэтгэлгээний минь шилэн хананд...

Ц.Бавуудорж :Хаврын анир

Зөрж одсон учралын сэжүүрт би гуниглаж

Зөөлөн бороонд норсон өвс мэт нэг л уяруу

Өрөөлийн чанд энхрийлэлд чамайг алдчихаад

Үдшийн торгон анир хөндөж ганцаараа алхах яруу

Гэмгүйхэн харцыг чинь ганцхан л би мөрөөдөх бол амьдрал уйтай

Гэгэлгэн он жилүүдийн цээж зурсан хагацал сайхан.

Гомдож ч чадахгүй дөлгөөхөн араншингаа мэдэрч

Голын харгиа чагнан намрын сарыг харуулднам

Цөнгийн дуутай урсгалд ганц цагаан өвс хөвөх мэт

Цөхөртөл хүлээсэн сэтгэлд нулимс торно

Д. Нямсүрэн: Зангуу

Үнэндээ би зангууг

Өвс гэхэд зөвшөөрөхгүй

Өргөс хэмээн нэрлэхгүй

Өчүүхэн төрөл хорхой гэнэм

Замын хажуугаас гарч ирсэн

Залуу сайхан бүсгүй

Зангуугаа түүж зогсохдоо

Зальтайхнаар инээмсэглэж байсан

Тэр бүсгүй ялимгүй тонгойхдоо

Тэдэнтэй шивнэлдээд байх шиг

Тэнд цугтаа жаргасан гэх

Тэд, олон зангуу хөхөрцгөөх шиг ...

Тэгэхэд би зангууг өвс биш

Тэнгэр минь, олон шавьж байна гэж бодсон

Тэд амиа хамгаалахын тулд өргөс болж

Тэгээд цөм үл, үл хөдлөмүү ...

Өнөө биднийг хүрч ирсэн

Өргөст өвс хэмээх зангуу

Ялдамхан байж чадахгүй ч

Яав ч мод л лав биш ээ

Үнэндээ би зангууг

Өвс гэхэд зөвшөөрөхгүй

Өнө эртний язгуур бие

Өчүүхэн төрөл хорхой гэнэм.

Ц.Бавуудорж :Аниргүйн эгшиг

Анир гүмхэн үдшийн нялх нахиаг тэмтэрч

Аяс үесхэн борооны болор дуслууд нисэлдэнэ

Шанх задгайлах чиний туяхан хурууны завсраар

Шаргалхан сарны алтлаг туяа урсана

Тэрлэгний чинь хормой дээр өнчин зоргол мэт хэвтээд

Тэнгэрт ямар од нисэхийг чиний нүдэнд үзмээр байна

Хүүхэд зангаа ганцхан л агшинд сарниах бол

Хөлөрсөн алгаараа би бэлхүүсэнд чинь хүрмээр байна

Харуй бүрийд нэг тэрлэг дээр зэрэгцэн суугаад

Ханхөхий уулын согоо өвс хазлахыг үзмээр байна

Урт цагаан шөнө гэзгийг чинь дэрлэн шүлэг уншиж

Уруул дээр минь чиний уруул аяархан хүрэхийг нэг анзаармаар байна

Цэцэг таслан хуруундаа имэрч чулуун дээр би удаан суулаа

Чиний өлмий шүргэсэн цагаан өвснөөс бусад нь л зовлон ажаам

Алган дээр чинь алгаа тавиад ад биш гоо үзэсгэлэнгээс чинь хагацмуй

Аниргүйд зовхин дээр чинь тунарах алтан дусалд зайгаа орхиё доо

Болор цом 2010 он

Ц.Хулан - Би-Цагаан Дарь Эх

Нямсүрэн Цагаан шүхэрт болсон

Наранцацралт Сандуйн жүд болсон

Намуухнаар хожмоо би

Цагаан дарь эх болно оо!

Шүүдрээр нэрсийм шиг тунгалагхан гэж хорвоог би санасийм

Шүлгээр бус өөрөөр ярьдагтай нь хэл амаа олсонгүй

Бүгдийн түрүүнд ээж минь л өрөвдөж сэм уйлаад болохгүй нь

Бүсгүй амьтныг ачилдаг

Цагаан дарь эх болно оо

Хоосоршгүй танан бумбанаа­саа цутгаж

Хонгор ижий үрс үрсээ цэцэг шиг ургуулдаг байтал

Хонгор ижийн тэнцүүхэн ургуулсан тэр цэцгүүд

Хотлоороо яагаад нэгэн зүгт найгадаггүй юм гэж гайхахдаа би

Цагаан дарь эх болно оо

Арван наймтын идэр цогцоо жийнсрэгийн элс шиг нурааж

Алс ойртоо одох харгуй, чулуу бүхэн дээр цацаж зулсныг,

Алмай үр биднийхээ эндүүрэл эндүүрлийн шанд

Алдаршингуй хар гэзгээ мөн­гөөр цувиж бурханд өр төлснийг

Анзаарсандаа би

Цагаан дарь эх болно оо

Шагжтивийн хамаг амьтан эхдээ мөргөнө гэж би горьдсийм

Шандуурлын далайд живсэн хүмүүс ижийтэй манатай явдгийм байна

Шалдрайхан дусал би ч тэдэн дунд хөвж л яваа

Шаралхсандаа би

Цагаан дарь эх болно оо

Дунд нь бороо шиг орж холилдсон

Дунгуй орчлонд хүнийхээ төрлөөс

Дуртайдаа би салаагүй юм шүү

Дэлэнгүй ч үрээ тэжээх шувуунаас

Уучлал гуйгаад би эргэж ирнэ

Дэгдэх хөлгүй ч үрдээ яарах могойноос

Адис аваад би эргэж ирнэ!

Үйзэн цэнхэр уулнаас туурь үлдэж

Үйтэн хуар талаас буурь хоцорч

Дэлхий нурахаас өмнө би олон олон ирнэ!

Тэмтэрч үзээгүй лусын бараа,

Тэнгэрт үзэгдээгүй луун дунаас ч цочоохгүй гэхдээ

Тэврээсээ үрээ салгах дургүй

Ялгуун ялгуун тэрбум байтугай

Ядаж ганцхан өөрийн ээжийн ачийг хариулсан

Энэ л цагт би эргэж ирнэ

Энэнээс наана, түүнээс цаана

Би цагаан дарь эх байна аа!

Омар Хайяам

Заяасан амьдрал зайлшгүй үхлээс минь

Замбуулин баян ч болоогүй ядуу ч болохгүй

Хорвоод ахиад жаахан яван саатъя даа

Хорвоог таниж амжилгүй тэгсхийгээд нүд анъя даа

-*

Хэрвээ би нүгэл үйлдсэн бол - дуртайдаа үйлдээгүй

Хорвоогийн замыг туулсан бол – дуртайдаа туулаагүй

Би хаана хэн байв? Бурханын шийдсэн бүхнийг

Би ёсчлон дагаж, би дуртайдаа амьд яваагүй ээ

-*

Дэндүү сайн хүнд өгөх дээд шагнал гэж алга

Дэндүү сайны төлөө би дэлүүгээ ярсан ч багадана

Тамын зовлон гэж юу байдгийг мэдэх үү ?

Тамтаггүй хүмүүсийн дунд амьдрах л ёстой там шүү

-*

Ганхаж буй сарнай цэцгийн бут бүхэн

Гайхам сайхан бүсгүйн чандраас ургасан байж таарна

Өнөөдөр бидний гишгэлж буй өвс бүхэн

Өчигдөрхөн цохилж асан зүрхнээс соёолсон байж мэднэ.

**-

Тавилан заяаны ном судрын нэг ч үгийг өөрчлөх арга байхгүй

Тарчилан шаналж буй хувь заяа таныг өршөөх арга бас байхгүй

Амьдралаа дуустал, цөсөө хөөртөл ууж чадлаа ч

Амь насаа уртасгаж, богиносгож л яасан ч чадахгүй

**-

Бурхны ном цээжилж буян аврал гуйснаас

Будрангуйн сэтгэлээ бүсгүйн хөөрхөн аалиар зугаацуулмаар

Хэрэв зээ дурлагсад, хөлчүүрэгсэд тамд ойчдог гэвэл

Хэнбугай нь тэгээд диваажинд залрах юм бол.

Аллн Гинзбэрг - Орь дуу III

Карл Соломонд зориулав

Карл Соломон! Чи надаас илүү галзуу

энэ Роклэндэд би чамтай цуг байна

Хачин этгээд мэдрэмж чамд төрөх учиртай

энэ Роклэндэд би чамтай цуг байна

Ээжийн минь сүүдрийг чи элэглэн дууриах

энэ Роклэндэд би чамтай цуг байна

Эгнэгт араас чинь мөшгих арван хоёр

дагуулаа чи алуулж таарах

энэ Роклэндэд би чамтай цуг байна

Анзаарагдамгүй тэр л хошигнолдоо чи баясан хөхрөх

энэ Роклэндэд би чамтай цуг байна

Аймшгийн ямбий ганц бичгийн машины ард бид

агуу зохиолчид болцгоох

энэ Роклэндэд би чамтай цуг байна

Дүр төрх чинь буурьтай болж, радиод чи сурвалжлага өгөх

энэ Роклэндэд би чамтай цуг байна

Дүрслэн бодох чадвар

мэдрэмжийн хорхой жирвэгнэн гүйхийг хүлээж авахгүй

энэ Роклэндэд би чамтай цуг байна

Нөхөрт гаралгүй Ютикадаа өтөлсөн эмэгтэйн хөхнөөс чи цай уух

энэ Роклэндэд би чамтай цуг байна

Нүцгэн сувилагч нарын биеийг чи Бронксын дээрэмчид болгон төсөөлөх

энэ Роклэндэд би чамтай цуг байна

Ёроолгүй ангалд үсчин наадах энэ зугааг чинь үгүй хийгч

номхотгогч цамцан дотроо чи бархиран орилох

энэ Роклэндэд би чамтай цуг байна

Ёрын эмнэлэгт мөрөөрөө ч үхэхгүй, гэмгүй мөнхийн сэтгэлээр

ноорхой төгөлдөр хуурыг чи байдгаараа балбах

энэ Роклэндэд би чамтай цуг байна

Хоосныг хөндлөн гулд туулах эргэл мөргөлөөс нь

ахиад учрах цочролууд ч сэтгэлийг бие рүү буцаан аврахгүй

энэ Роклэндэд би чамтай цуг байна

Голгофын фашист үндэстний эсрэг Еврейн соцалист хувьсгал хийхээр

хуйвалдаж байгаа эмч нараа чи илчлэн яллах

энэ Роклэндэд би чамтай цуг байна

Холхи Лонн-Айлэндын тэнгэрийг чи хэмхчиж

бурханы булшнаас өөрийнхөө доторхи Есүс гэгч хүнийг амилаах

энэ Роклэндэд би чамтай цуг байна

Хорин таван мянган галзуу товариш

нийтээрээ "Интернационал"-ын дахилтыг дуулах

энэ Роклэндэд би чамтай цуг байна 

Нэгдсэн улсыг бид хөнжил дотроо тэврэн үнсч үнгэхэд

Нэгдсэн улс шөнөжин ханиалгаад биднийг унтуулахгүй

энэ Роклэндэд би чамтай цуг байна

Цахилгаан гүйдэлд цохиулаад сэтгэл санаа маань эргэн ирэхэд

дээврийг доргитол бөмбөгдөгч онгоц хүржигнэн

эмнэлгийн хана нурах гэж байгаа шиг төсөөлөгдөх

(Ээ, яаралтай гарцгаа!

Ээ, ямар ч авралгүй мөнхийн дайн эхэлчихжээ!

Ээ, ялалт минь, дотуур хувцсаа март, бид эрх чөлөөтэй!)

энэ Роклэндэд би чамтай цуг байна

Зүүдэн дотор минь чи тэнгисийн аянаас буцан

хурдны замаар нулимс дуслуулсаар Америкийг нэвт туулж

Баруун эрэгт буй зуны байшинг минь зүглэн шөнө дөлөөр алхах

энэ Роклэндэд би чамтай цуг байна

 Сан Франциско, 1955-1965.

Гинзбэргийн уран зохиолын өдөөгч нь хар тамхи, жааз, секс, зэн-буддизм байжээ. Энэ шүлгээ тэрээр 1949 онд Роклэнд хэмээх галзуугийн эмнэлэгт танилцсан өвчтөн болох дадаист шүлэгч Карл Соломонд зориулан бичжээ. Ютика, Бронкс гэсэн нэрүүд бол Нью-Йорк хотын дүүргүүдын нэр.

Омар Хайяам

Өгүүлвээс, талын салхи мэт, голын урсгал мэт

Өдөр хоног өнгөрлөө – буцаад ирэх нь үгүй

Өнөөдрийнхөөрөө л байцгаая, хонгор минь

Өнгөрсөнд харамсах нь илүү ажил хонгор минь

**

Эзэн тэнгэр минь харамч, бас хөгшин юм шиг байна аа

Энэ боолуудыг босож ирэхээр нь дахиад л цохих юм

Хүлцэнгүй нүгэлгүйчүүдийн шагнал диваажин байхаа

Хүлцэл өчье надад шагнал биш авъяас бэлэглээч

**

Хармсалтайяа амьдралын номын хуудас дууслаа

Хавар болоод наргиан цэнгээнээс уй гуниг л үлдлээ

Хөнгөн жигүүрт шувуухай шиг залуу нас минь

Хөөрч хэзээ ирсэн, хуурч хэзээ буцсаныг санахгүй байна, би

**

“Өчигдөр урсаж одсон ус, эргэж ирэх үү? Хэзээ вэ? ” гэж

Загас, нугаснаас нухацтай гэгч нь асуужээ

“Биднийг шарагдах цагт хайруулын таваг,

Битүүхэндээ шийдчихнэ” гэж нугас хариулжээ

**

Дарс балгахгүй гэж шүлэгч амлах ёсгүй

Дараа нь уучихвал биеэ зөвтгөх ёсгүй

Сарнай дэлбээлэн гургалдай жиргэдэгээс хойш

Сахил санваараа тэвчиж болно гэж амлаж болох уу даа?

**

Амьдрал дэгээнээс мултарч, ул мөргүй өнгөрлөө

Архинд согтсон шөнө шиг, хав харанхуй өнгөрлөө

Арван хурууны салаагаар элс гоожихтой адил

Амьдрал гэдэг ертөнцийн хором шиг шувтарлаа

**

Л.Хасар - Амт

Усан үзэмнээс
Нарны нулимс "амтагдана"
Уйлж суугаа чамаас
Алдаа "амтагдана"
Тойрмын мараанаас
Туучаад өнгөрсөн тэмээ "амтагдана"
Өндөр холын одноос
Гэрэл "амтагдана"
Өнгөрсөн цагийн дуртгалаас
Гэнэн "амтагдана"

Зүг чиггүй гурвалжин номоос...

Л.Өлзийтөгс - ***

Шавьжнууд, хорхойнууд, тэмээлзгэнүүд, том жижиг эрвээхэйд
Шараасаа улаанаа хүртэлх бүх өнгийн цохнууд
Нэрийг нь байтугай зүсийг нь ч мэдэхгүй олон бяцхан амьтас дунд
Нэгэн сар амьдарлаа.

Тэнгэр шиг чимээгүй ярихад аль хэдийнээ суралцсан
Тэд намайг үргэлж "Борооны эгч" гэж дууддаг
Харин би тэдэнд шүлгээ унших дуртай
Хамгийн догдломхой зүрхнүүд
Шавьжнууд, хорхойнууд, эрвээхэйд...

Унтаж байхад ч нүүрэн дээр "Хайртай" гээд биччихдэг
Урт далавчит амьтсыг орхиод явна гэхээс уйтай
Хэзээ ч намайг ойлгодоггүй хүмүүсийн дунд очоод л
Хэт дээрээс та нарыгаа харна даа гэхээс гунигтай.

2008.10.20

Төсөөллийн өрөөнд номоос...

Б.Эрдэнэсолонго - Чи

Чамаас өөр хэн ч намайг
Тийм ихээр зовоож байгаагүй
Чамаас өөр хэнийг ч би
Тийм удаанаар хүлээж байгаагүй
Өөр хэн ч намайг
Чам шиг өвтгөж байгаагүй
Өөр хэнийг ч би
Чам шиг харамлаж байгаагүй
Өөр хэнд ч
Чам шиг дурлаж байгаагүй

Ус шиг, цас шиг, мөс шиг, гал шиг, салхи шиг
Чи минь

Чи л ганцаараа бусадтай адилгүй байдаг
Чи л ганцаараа бусад шиг байдаг
Хамгаас ичгүүргүй
Хамгаас зовиуртай
Хамгаас бүдүүлэг, гэвч
Хамгаас эрхэмсэг чи минь.
Би чамайг тэвчиж чаддаггүй
Би чамайг тэвчиж чаддаг
Би чамаас залхдаг
Би чамаас залхдаггүй.
Сайхнаас сайхан, муугаас муу болон хувирдаг чи
Чиний дэргэд би ер бусын амгалан байдаг
Чиний дэргэд би ердийнхөөсөө чөлөөтэй, энгийн байдаг
Хэн ч намайг чам шиг галзууруулаагүй
Хэн ч намайг чам шиг тайтгаруулаагүй
Хэн ч намайг чам шиг орхиж яваагүй
Хэн ч над руу чам шиг ирээгүй.
Өөр хэний ч биш чиний дэргэд би
Өөрөөрөө байж чаддаг.

Ус шиг, цас шиг, мөс шиг, гал шиг, салхи шиг
Чи минь

2005

Гүзээлзгэний амьдрал номоос...

Б.Эрдэнэсолонго - Он, сартай зүүд

16.7.2004. Өнгөт зүүд. 35мм.
Тайрсан калибр.
Зогс. Тэнгэр. Эргэж харав.
Хүн.
С.Анударь: Он, сартай зүүд.
Эндхийн амьдрал зүүд юм.
Эргээд хэн ч түүнийг санахгүй.
Санахгүй байх тусмаа амттай санагдах
Сайхан зүүд юм, эндхийн амьдрал.
Мянган жилийн дараа бид дахин уулзлаа ч
Мартчихсан байна, энэ амьдралаа, энэ дурлалаа
Жаран жарны дараа бид дахин төрөвч
Жаргалтай явснаа, зовлонг хамт туулснаа санахгүй.
Санахгүй байх тусмаа амттай санагдах
Сайхан зүүд юм, эндхийн амьдрал.
Зогс.
Төгсөв. Сайхан зүүд. 35мм
С.Анударь...

2005

Гүзээлзгэний амьдрал номоос...

Г.Аюурзана - ***

Ариун судрын завсарт
Хатаж үлдсэн шумуулыг
Хэдэн настай гэх вэ?

Алин цагийн шавьжны сүнс
Сая эндээс хийсчихэв ээ?

Өөрийгөө гээнэ гэдэг
Өөрийгөө олохтой адилхан уу?
Өө! Бороо орчихлоо.
Уул хөндий нэлдээ цайрчихлаа.

Одоохон босоод, бороон дундуур
Манантай уул руу явчих юмсан.
Орхисон номын нойтон хуудсыг
Салхи эргүүлж хүчрэх болов уу?

2005.7.29

Non plus ultra номоос 

Ж.Болд- эрдэнэ Гүн харанхуйд шөнийн бороо адил

Гүн харанхуйд шөнийн бороо адил

Гал шаргал навчис шаргинхан эргэлдэж

Наран жараахай тэнгэрт түмээр сүрэглэн

Намиран далласаар хөвөлзөнө

Шөнийн борооны нэгэн дусал навч

Шүүдэр нулимстай гар дээр минь эргэлдэхэд

Алган дээрээсээ би зөөлхөн улээж

Алсад нис дээ! гэж шивнэхэд нулимс цийлэлзэнэ

Харанхуйд холд одохын өмнө

Хань татаж надад тэмүүлсэн ч билүү

Зүүд зөнгийн ч юм шиг

Зүгээр нэг тохиолдол ч юм шиг

Сэрчигнэн хөөрч, шаргинхан хөвөлзөхдөө

Сэмхнээр дуудаад ч байна уу даа.

Д. Нямсүрэн: Алтан навчис намар шууран исгэрэлдэхүйд

Алтан навчис намар шууран исгэрэлдэхүйд

Анзааралгүй дэргэдүүр нь хүмүүс өнгөрөхийн ижил

Алтан тэр навчсанд орон исгэрээд

Алга болмуй би

Нойрмог галуу гунганах үүрээр

Ногоон өвсний зүүдэн дундуур

Сарны гэгээ бүсгүй хүн шиг явахад

Салхи болж дагамуй би

Аянга цахих тэнгэрийн хаяанд

Аадрын өмнөх байдал дор

Аяархан дохих цэцгэнд шилжээд

Алга болмуй би.

Ноход, Эрээнцавд боорлох үдшээр

Нойтон үүлний, шиврзэ манан дотуур

Зуун шарга зээр гүйлдэн өнгөрөхөд

Зул болж бадмалмуй би.

Намрын байгаль алтан долгисоор гүвзлзэж

Наран тэнгис мэлтэлзэн урлахуйд

Навчсан завинаа суун сзлүүрдээд Нацагдоржийн "Харанхуй хад" руу зүглэвэй би

Зүггүй алга болсон шүлэгчийг хаана буйг

Зүлэгтийн уснаа хөвөх шувуунууд

Зүүн хийдийн гэлэнмаа Амитаби

Зүгээргүй авсан хүүхнүүдээс минь асуугаарай.

Зуны өдрийн үд дундад

Зураг мэт уулсын минь цасан

Зуурхан зуур гялбасхийн үзэгдээд

Зузаан хязгааргүйн чөлөөнд намайг нууцлана...