Monday, October 26, 2009

Омар Хайяам

“Там диваажин тэнгэрт буй” хэмээн нялуурагчид баталдаг
Тандаж би сэтгэлээн уудлаад худал гэдэгт итгэсэн
Там, диваажин хоёр ертөнцийн ордны хүрээнд биш
Там, диваажин гэдэг нь ердөө л сэтгэлийн хоёр туйл юм
**
Тахиа юу гэж донгоддогийг чи мэдэх үү?
Таалал төгсөгчидийг сэхээж чаддаггүй тухай
Аниргүй нэгэн шөнө эргэж ирэхгүй тухай
Амь хүмүүс үүнийг мэдэхгүй унтаж байгаа тухай
**
Тэнэгүүд мэргэн гэж үздэг, намайг
Тэдний бодсон шиг, хүн бишийг бурхан мэднэ - намайг
Намайг хичээнгүйлэн уншдаг мунхагуудаас илүү гарахгүй, би
Нарт ертөнц, өөрийнхөөн тухай илүү юм мэдэхгүй, би
**
Хэзээ ч би дарсыг уухдаа дарсанд дурлаж уугаагүй
Хээгээ алдагсадыг нэг дор цуглуулахын тулд биш
Өөрөөсөө гадуур, нэг агшин ч амьсгалахсан гэж
Өөрийнхөө гадна орших гэж дарсыг би хөнтөрдөг
**
Дэндүү сайн хүнд өгөх дээд шагнал гэж алга
Дэндүү сайны төлөө би дэлүүгээ ярсан ч багадана
Тамын зовлон гэж юу байдгийг мэдэх үү ?
Тамтаггүй хүмүүсийн дунд амьдрах л ёстой там шүү
**

Friday, October 23, 2009

Намрын тухай найрагчид /2-р хэсэг/
















Навч минь би чиний

Гараас чинь хөтлөөд цуг хийсье тэгэх үү?
Намрын бороонд хамтдаа даарч хонох
Ганцхан хоногийн зөвшөөрөл өгөөч
Чиний л дэргэд бүтэн шөнө бээрч хоноод
Чимээгүйхэн үүрээр хамтдаа цуг нисье.
Шимширсэн гунигийн хатуу цээж өмөлж
Шархадсан шувуу шиг цоорхойг чинь энхрийлье, зөвшөөрөөч. /Б. Лхагвасүрэн - Чамдаа/

Thursday, October 22, 2009

Намрын тухай найрагчид /1-р хэсэг/


















 
Навч ганц нэг унах нь сайхан
Нар толгодын цаанаас гарах сайхан
Сэв сэв салхи үүсэх сайхан
Сэм сэмхэн хуй босох сайхан
Гол мяралзан урсах нь сайхан
Ганц нэг ялаа долгионд нь суух сайхан
Морины шар хомоол тэрүүхэнд хөвөх сайхан
Модон тэрэгний ганц ялуу урсаж өнгөрөх сайхан

Wednesday, October 21, 2009

Д.Урианхай : Инээд шиг хуучин хүний амьдралд



Инээд шиг хуучин хүний амьдралд
Нулимс шиг халуун байх!
Маргааш шиг ойрхон байх!
Магад ирэх Үхэл шиг
Давтагдахгүй байх!...
Нулимс шиг хуучин хүний амьдралд
Мөрөөдөл шиг гэгээн байх!
Хайргүй хүндээ ч хайр олох!...
Харагдахгүй Бурхан,
Мартагдахгүй гомдолдоо
Уйлахгүй тэсэхээр цайлган байх!
Гомдол шиг хуучин хүний амьдралд
Харагдахгүй Бурхан шиг ил байх!
Өнөөдрийнх шиг уйтай өдрийг
Дахиад яасан ч тэвчихээргүй
Тэсрэмтгий байх!
Өчигдрийнх шиг,
Уржигдрынх шиг
Утгагүй тарчилгах удаан өдрөөс
Дахиад яасан ч амьд үлдэхээргүй
Тэрсүүд байх!
Инээд шиг хуучин...
Нулимс шиг хуучин...
Гомдол шиг хуучин...
Харагдахгүй Бурхан шиг...
Хүний амьдралд
"Байхгүй юм" шиг нь
Үргэлж шинэ байх!
"Байгаа" бүгдээс нь
Мөнхөд өөр байх!...


Monday, October 12, 2009

Данзангийн Нямсүрэн :Чиний дэргэд...

Чиний дэргэд насны орой гүйж ирсэн хүлэг мэт гундуухан
Чинийдэргэд намрын орой нисч амжаагүй шувуу мэт гуниглуухан
Чиний дэргэд өвс болоод дэрсийг үлээгээд лимбийг би эгшиглүүлнэ ээ

Чиний дэргэд дуу болоод инээдийг горхи болгоод толгодыг бүсэлнэ ээ
Чиний дэргэд од болоод тэнгэрийн тухай би мартана
Чиний дэргэд өвс болоод жимбүүрийн ялгааг үл мэдэрнэ
Чиний дэргэд үхэл болоод мөнхийн дуу үл зохионо
Чиний дэргэд ойр суухаас хол байх нь юутай энгийн бэ?!


1980.

Л.Өлзийтөгс :Саранд хүрдэг шат



Энэ шатаар би алхсаар, алхсаар, алхсаар яваад саранд хүрдэг
Эцэс төгсгөлгүй өгссөөр, өгссөөр, өгссөөр байгаад газарт буудаг
Тэндээс би өнгөгүй шороо, үнэргүй өвс олж ирдэг
Тэмдэглэлийн дэвтэртээ тэгээд сэмээрхэн хийчихдэг
Үе үехэн би тэсгэлгүй гунихаараа
Үзэгнийхээ нүдээр дэвтрээ тэмтэрдэг
Өнөөх л, өнгөгүй, үнэргүй миний нууцууд өндийхөд ...
Өө, би яаж зураглах вэ?
Нарийхан олсон шатаа хааяа би олдоггүй
Найз минь, тийм үед л би үхмээр болдог доо


Л.Өлзийтөгс :Цаг хугацаанаас



Цаг хугацаанаас надад юу ч үлдсэнгүй ээ
Цагаан ч биш, хар ч биш болж орхив, би
Цаг хугацаанаас би юуг ч авч чадсангүй ээ
Царай зүсэнд минь зовлон ч биш, жаргал ч биш үлдэв
Тэнгэрийн зүг хараад хараад би тэнгэр болсонгүй
Тэвчин хүлцэж, сөрж зүтгэсэн хүн хэвээр л үлдэв
Амьдраад амьдраад амьдралыг дуусгаж барсангүй
Аяа, үхээд ч үнэнийг олохгүйгээ мэдлээ


Thursday, September 3, 2009

Л. Хасар: Зайгүй орчлон

Нулимс хэдий нүдийг бүрхэвч урсаж одно
Инээд хэдийн нүүрийг чимэвч хийсэж одно
Нулимс худлаа инээд худлаа
Үргэлжилнэ гэж бодоход
Эхлэл мартагдан замарна
Эхэллээ гэж бодоход үргэлжлэл байхгүй тасарна
Эхлэл худлаа үргэлжлэл худлаа
Зовлон зовлон гэвч
Нулимс зовлон биш
Жаргал жаргал гэвч
Инээд жаргал биш
Үнэн энэ хэмээхэд
Газар үнэн үгүй
Үнэн үгүй энэ газар
Надад гишгэх зай алгаа
Тэнэглэл хөлхөх гээд
Тэнгэрийн заадас зайгүй
Цэцэд хөлхөх гээд газрын
Булай зайгүй
Төгөлдөр бишийн хорвоод
Төрөх үхэхээс бусдад зайгүй
Зайгүй цэнхэр орчлон
Үнэн үнэн гэвч газар үнэн үгүй
Үнэн үгүй энэ газар
Надад гишгэх зай алгаа

Л.Хасар - Ээжээ надад хэлээч

Ээжээ надад хэлээч
Нар жаргана
Нялх сэтгэл даарна
Ээжээ надад хэлээч
Зовсон нүд шиг улаан наран яагаад
Маргааш мандахгүй юм шиг жаргадаг юм вэ?

Салхи исгэрнэ
Би хийснэ
Ээжээ надад хэлээч
Их ууланд салхи номхон атлаа
Ээрэм талд яагаад ширүүн байдаг юм бэ

Мод тэнгэрийг урна
Газрыг илнэ
Ээжээ надад хэлээч
Мод ганхаж бүүвэйлэх атлаа
Шуугиж яагаад сэрээдэг юм бэ

Уул зогсоно
Уул хэвтэнэ
Ээжээ надад хэлээч
Уул инээхэд цуурайтдаг мөртлөө
Мэгшин уйлахад минь яагаад цуурайтдаггүй юм бэ

Бороо орно
Бороо шаагина
Ээжээ надад хэлээч
Бороонд би нороход хорсдоггүй мөртлөө
Амсахад яагаад гашуун байдаг юм бэ

Хүн ирнэ
Хүн буцна
Ээжээ надад хэлээч
Хүн мөнх биш атлаа
Яагаад үхэхгүй юм шиг авирладаг юм бэ

Ээжээ надад хэлээч
Энэ ертөнц зовлонгоос бүтсэн юм уу
Ээжээ надад хэлээч

Tuesday, August 18, 2009

Ц.Бавуудорж : Гуниг

Энэ ертөнцийн өнгө, зүүдний дарангуйлал
Ихэмсэглэл, хүйтрэл дундуур шурган мөлхөж
Чамд очоод
Гагцхүү хүнд л байж болох
Тийм нандин эрхэмсэг хайраар
Чамайг хайрламаар байна
Хэн нэгнийг хайрлаж амжилгүй бүтээд гэмтчихвий гэж
Хэнхдэгэн цаана байгаа нэгэн зүйлийг өрөвднөм
Хэн нэгэнд нисч хүрэлгүй харьчихвий гэж
Хээр талын алтан хараацай шиг нэгэн жигүүртнийг халагланам
Чамайг би хайрламаар байна
Завилж суугаад бурхад нүдээ цавчин сэрдхиймээр
Тийм нэгэн шидэт шуурга надад байна
Цасан дунд ургадаг үүдэн баарын цэцэг сортосхиймээр
Тийм нэгэн гэрэлт салхи надад байна
Чамайг би хайрламаар байна.... Гэвч
Энэхэн цагийн будант инээмсэглэл
Чамд ойртуулсангүй
Энэ хүйтэн гилбэлгээнт ихэмсэглэл
Чамд очуулсангүй
Чамайг би хайрламаар л байлаа

Friday, July 24, 2009

***


Г.Аюурзанын "сэтгэл рүү шагайгч Түүнд" шинэ түүврээс


Уйтгарт хязгаар, гайхамшигт уулсын дунд
Насаа элээдэг хүмүүс!
Салхинаас өөр сонсох мэдээгүй,
Тэнгэрээс өөр гарчиглах сонингүй,
Дурлалаас өөр өвдөх зовиургүй,
Дурдатгалаасаа л Ирээдүйг олоод үзчих,
Тэр нь магадгүй, цөлийн ганц тахир мод шиг харагдах
Тийм гоё амьдрал!

Гэтэл тэд яагаад
Салхийг чагнадаггүй мэт дүлий,
Оддыг үздэггүй мэт сохор,
Дурлалд шаналдаггүй мэт мунхаг,
Цөлийн ганцаардмал бөгтөр мод ч тусч үзэгдэхээргүй
Ийм хачин хоосон харцтай болцгоочихов оо?

Ээ! Уйтгарт хязгаар,
Бурхдын орон мэт гайхамшигт уулс минь!
Надад хэлэх үг алга

2007.11.12 Red Rock Canyon
2007.11.13 Zion, Utah

Monday, July 20, 2009

П.Батхуяг : Амьдрал гэдэг жинхэнэ нэр дээр нэмэх нь

Бусад гэдэг төлөөний үг тэнцүү
Амь зуухын хамгийн гутамшигтай нь
Аргы нь олох гэж яарч явахад оршино.
Тэнэглэл гэдэг жинхэнэ нэр дээр нэмэх нь
Аргагүй гэдэг чимэх үг тэнцүү
Тэвчиж амьдрахын хамгийн гутамшигтай нь
Тэнэгүүдийн дунд сөхөрч сурахад оршино
Долдой гэдэг жинхэнэ нэр дээр нэмэх нь
Эсвэл гэдэг холбох үг тэнцүү
Доройтож буурахын хамгийн гутамшигтай нь
Доогуур харж дээгүүр санаархахад оршино
Тийм цаг хэрэв надад ирвээс
Сумтай буу худалдан авах дэлгүүр
Сураглаж олоход оршино.

Омар Хайяам

Гахай шиг тэнэгүүдэд таалагдах гэж удаан ингэж гүйх үү?
Ганцхан цадахын төлөө ялаа л амиа өгдөг байх
Зүрхээ чангал хүний царайг бүү хараач!
Зүйгүй шавхруу сорсноос нулимсаа залгисан нь дээр шүү
**
Мэдэж ав.Дурлалын халуунд мөс шиг байх хэрэгтэй
Мэргэн түшмэлийн найранд согтохгүй байх хэрэгтэй
Хэл, нүд, чихээ бүтэн байлгая гэвэл
Хэлгүй, дүлий, сохор мэт яв
**
Аяга дарсны төлөө хорвоогийн хамаг улс гүрнийг өгье
Аагтай дарсны төлөө номын хамаг ухаанаан өгье
Зөөлөн хөөсрөх дарсны төлөө хамаг алдраан өргөе
Зөвхөн бүл бүл хийх дарсны төлөө хамаг ая дуугаа өргөе
**
Хамаг анхилам үнэрийг шунан сорж амьсгалав
Хамаг туяаг залгилж, эмсийг хүсэв би
Хай амьдрал гэдэг юу вэ? Наранд гялалзснаа
Хаа нэгтээ харанхуй ангал руу алга болсон горхи
**
Хуурамч янагт хайр дурлалаа өгсөн чинь
Хуу бие минь тахалд өртөж ухаан самуурлаа
Эмч домч маань өөрөө өвдсөн болохоор
Эмзэг зүрхийг минь одоо хэн эмчлэх билээ
**
Зүрх минь надаас салан тасарваас
Зүглэн хаашаа очих бол эргэн тойрон хүнгүй
Хавчиг духтай, өрөвдөлтөй тэнэгүүд
Халаад ирэхээрээ бүгд л Хаан болохыг нь яана
**
Сав ертөнцийн амьдралыг би олон жил эргэцүүллээ
Сарны дор надад мэдэх юм алга боллоо
Би юу ч мэдэхгүйгээ сайтар мэднэ
Биеэр нээсэн сүүлчийн ганц үнэн энэ
**
Архи ууж сэтгэлээ амраагсад ч
Амгалан шөнө бурханд мөргөгсөд ч адилхан
Хөмөрсөн тогоон дор унтаж байна гэсэн үг
Хөөрхий бидний дээр тэнгэр л мэлтийж байна

Sunday, June 14, 2009

Д.Баттогтох : Салхины зөөлөнд өвсний завсраар ургаж мод болно

Салхины зөөлөнд өвсний завсраар ургаж мод болно
Сарны гэрэлтэйд шувууны нулимсанд дулаацаж өвс болно
Сархадын халуунд санчиг бүлээцүүлж нулимс болно
Самрын үр шиг бөөрөнхий хорвоод яаж ийгээд хүн болно

Умрын салхинд уйлж ниссээр шувуу болно
Усны урсгалд сөрж элэгдсээр чулуу болно
Уйт орчлон гашуудан зовсоор эмгэн болно
Уйтгар гуниг нүдэнд минь шингэсээр сүүмгэр болно

Буйлсны нахиа гиншин дуншсаар гэгээт үүрээр эх болно
Бүүдгэр манан бороо дагаж норсоор шүүдэр болно
Бүрэнхий шөнө биеийг минь нөмөрсөөр эмгэнэлийн хар алчуур болно
Бөртэ энэ орчлон бөн бөн гунигласаар ижий минь болно

Зотон даавуу шиг бор үдшээр зоргоороо хүүхдүүд ангир болно
Зоргол шиг одод шатаж дуусаад зол заяатай нь солир болно
Зоосны чимээнээр цэцэг ногоо нь дуугарчихаад намар болно
Золигийн энэ хорвоод навчис хэмээгч нь охид болно

Өөлөн сар өнхөрч ойчоод нуур болно
Өндөр тэнгэр даарч хоноод өглөө босоход өвөл болно
Өвгөн жимс тасарч унаад өндгөн бие нь бурхан болно
Өөрөө би хальж одоод
Өвснөөс ч илүү өвс
Навчнаас ч илүү навч
Чулуунаас ч илүү чулуу болно

Saturday, June 6, 2009

Шаравын Сүрэнжав - Тэнгэрийн хүү



Би тэнгэрийн хүү та нарын дунд ирсэн юм
Газрын охинтой гэрлэж нарны аяганаас цай уусан
Гашуун дарснаас хиртэж ганихарлын орон дээр хөрвөөж үзсэн
Цагаан цасан дээрээс будрахад хөөцөлдөн эрхэлж
Уулс сандайлан үүлсээс үүлсэд дүүжин хийж нааддаг байсан
Цагийн бороо тэнгэрээс асгарахад хөхрөн баясч
Утас дамжих шиг усан ширхэгээр нь авиран гарч
Оддыг сондор болгон хэлхэж цэцгийн толгойд зүүж өгч явсан
Би тэнгэрийн хүү та нарын дунд ирсэн юм

Хурмастын аянгаас гал могой ташуур шүүрэн авч
Бэртэгчний нурууг шалба ороолгон залхааж явсан
Мунхагийн хор шингэсэн хорголжийн хар нүднээс нь
Мугулзуу эвэртэй үхэрт хөллүүлэн бэртэж явсан
Муугийн гайг шившин хөөж бусдад ариуныг урин
Мөлхөж яваа хүүхдийн өвдөг дор цэцгийн дэлбээ ивж явсан
Хүний юу бодож явааг нүднийх нь харцнаас уншдаг байсан
Сэрлийнхээ сувгаар хурмастын өргөөтэй харьцдаг байсан
Сэтгэлийнхээ рашаанаас найраг болгон нэрж хүмүүст амсуулсан
Нэг нь амтархан шимж байхад нөгөө нь аяглан тамшаалж байсан
Аанай бас тургиж ч байсан алинд нь ч би гомдоогүй
Би тэнгэрийн хүү та нарын дунд ирсэн юм

Тэнгэр эцгийнхээ зүүрмэглэхийн зуур
Тэрхэн зуурын зүүд болж газар дэлхий дээр ирсэн юм
Сэрэхтэй нь зэрэг би явна
Тэр болтол нь та нартайгаа уулс түшиж туйлс хайлж
Морин толгойтой хууранд тань
Монгол аялгууг хоршин дуулж сууна
Хүмүүс минь ээ
Газрыхан минь ээ
Та нар намайг явахын цагт энэ морин толгойтой хуураа л өгөөрэй
Үүгээр чинь би хурмаст эцгээ уяруулан хайлуулан дуулуулна
Үүлэн тансаг хур болон ивэлж үргэлжид тэгвэл нь та нарыг ивээнэ
Би тэнгэрийн хүү та нарын дунд ирсэн юм

Гантиг чулуу минь чи
Ганцхан энэ мөрийг минь
Гайгүй сайн тогтоож аваарай
Би тэнгэрийн хүү та нарын дунд ирсэн юм


Friday, June 5, 2009

Ц.Бавуудорж :Хөгжим

Гэрийн дотор анир гvм
Галын vнэр аяс, vес…
Авдрын арслан саран дотор
Тавган дор нь аавын зvvд…
Буурцган эрхи ээжийн хуруунд
Тvvний сэтгэлд ганцхан Будда…
Тайвширч амирлаад нvд анилдахад
Тарни нисэх
Уянгалаг чимээ…”

Д.Нямсүрэн :Цаглашгүй

Үзэсгэлэнт галбарвасанд Галбингын янаглан эгшиглэх цаглашгүй
Үзүүрсгэн дээлийн дотоод хормой шүүдэрт норох цаглашгүй
Үзэм болоод чавганы исмэлийг амсахын зуур согтох цаглашгүй
Үүлэн сүүдэр дайраад өнгөрөхийн завсар хасын үзэгдэх цаглашгүй...
Марал мичид гудайх шөнийн тэнгэрээд бөртэ чоно улих цаглашгүй
Манхайн цайх үүрийн улаан туяанд Манжуурын толгод ногоорох цаглашгүй
Гоо марал тэнгисээс ирж Дэлүүн болдогт хужирлах цаглашгүй
Долоон зуун жил туж солонго татах Бурхан-халдун уул цаглашгүй...

Wednesday, June 3, 2009

П. Нямлхагва : Хvний л жаахан амраг

Замбуу чи даяхнаараа ганцыг яагаад ингэнэ вэ
Заяаны ханьтай бvсгvйд би яагаад дурлана вэ
Нугар халиун гvйдэлтэй vес хонгорхон салхи нь хө
Нутаг нутгаа тvшсэн миний сэтгэлд сэлмэрлээ
Хvний л жаахан амрагийн биеэ нуугаад ирдэг
Хvрэн нvдэн усны тольт сарны гэрэл ташууллаа
Ганц сарны энгэрт туулай яагаад эрхлэнэ вэ
Гарьд манхан тэнгэрт эрхис яагаад ханьсана вэ
Замбуу чи даяхнаараа ганцыг яагаад ингэнэ вэ
Заяаны ханьтай бvсгvйд би яагаад дурлана вэ
Найгал найгалхан аальтай л
Миний нутгийн салхинд нь
Намар намрын цагаар л гоо цэцэгс мэлмэрлээ
Ялдам жаахан амрагийн минь хvнээс нуугаад ирдэг
Янад нуурын усанд одод загасчиланхан наадлаа
Өл ёнхор хадан дээр бvргэд юундаа vvргэлэнэ вэ
Өнчин ганц хайлаасыг тэнгэр яагаад зална вэ
Орь ганцын оршихуйг орчлон юундаа ингэнэ вэ
Ондоо хvний бvсгvйд би яагаад дурлана вэ

Tuesday, May 5, 2009

Л.Моломжамц : Охид, нойтон бургас, голын эрэг

Охид, нойтон бургас, голын эрэг
Ороолгож хөөх эрийн харц мэт хурц нар төөнөж
Голын уснаас уяхан долгис цацарна
Дөрвөн нvдтэй хөөрхөн банхар эрэг дээр гvйж ирэн
Охидын дотуур хувцсыг хайж,
Ойрхноос ажаад буцах нь
Ондоо нэгэн тvvнд хувилж ойрхноос сонжих шиг болно
Ус цацалж, уяхан дуу цацраасан охид эрэг дээр сууж
Урьхан шувуудын зэл татан буцах шиг хөхөвчөө өлгөж
Нойтон бургасны зvvдийг сэрвэлзvvлнэ
Аальгvйхэн охидын анхил биеийг vзэхvл
Алтан зулын дэлбээ задрах шиг болоод
Сэрvv татаж салхи сэвэлзэх нь намар мөн оройхон
Охид, нойтон бургас, голын эрэг хаана..
Орь ганцаар тэнгэр ширтэн зогсоно, би

Monday, May 4, 2009

П. Нямлхагва : Цогцлонхон тогтнох орчлон

"Юуны учир алтан салхи цэцэгсийн шүүдрийг унагалав
Юуны учир аялагхан тогоруу цам харайн гангарлав
-Ийнхүү үзэсгэлэн төгс цогцлонхон тогтнох орчлон чи
Сэтгэлийн гэгээнд мандарлан туяатах сацрангуй мишээлт бүсгүйн
Сэнгэнэнхэн анхилах үнэрийн чуулбарт гэзэг үснээс үүднэм зэ
"Юуны учир судайсан бороо цайран цайрсаар ойртнов
Юуны учир судалтсан солонго нарыг эсрэглэн татнав
-Ийнхүү үзэсгэлэн төгс цогцлонхон тогтнох орчлон чи
Холдох тусам санагдах янаглангуй амраг бүсгүйн
Хоёр хөөрхөн алимын чанарт бумбан хөхөөс л үүднэм зэ….
"Юуны учир хул намар навчисын өнгөнд хувилав
Юуны учир хулсан цуур нуурын зэгсийг эсгэнэв
-Ийнхүү үзэсгэлэн төгс цогцлонхон тогтнох орчлон чи
Аних нүдний аньсган цурамд тодронгуй ялдам бүсгүйн
Алхахуйяа сувдан жин цэцэгсийн амьсгалт төгөлдөрхөн хөлөөс л үүднэм зээ….
"Юуны учир шинэс монос уулын сэрвээнд эрхэлнэв
Юуны учир ширхэг тоор улам гоёмсог бөнжигнөв
-Ийнхүү үзэсгэлэн төгс цогцлонхон тогтнох орчпон чи
Намир тунгалаг зөөлөн бүүвэй
Эрхлэнгүй хонгор бүсгүйн
Наддаан дэлхсэн үлэмж тэргэл агуу хайраас л үүднэм зэ"

Wednesday, April 29, 2009

Такүбоку Ишикава

Ямар ч ажилд дүйгүй
Яруу шүлэгч-мөрөөдөгч гэж
Намайг тэр боддог юм
Тэгэхээс тэгэх гэсэн шиг
Тэр хүнээс мөнгө зээлэхнээ
***
Өвдөж шаналсан зүрхэнд
Үхэл гэдэг
Үнэндээ
Эм уухтай л адил
Энгүүхэн санагдана
***
Зүгээр л
Ямар ч хэрэггүй
Зүлгэн дээгүүр харайхсан
Зүрхээ бахардтал
Зүлгэн дээгүүр л харайхсан.
***
Бага хүүхэд шиг
Аашлахыг минь
Байн байн үзэх болно
Хайрлан дурласан хүн
Хаашаа ч болдог юм бэ дээ
***
Үдэш орой гэнэт
Уншсан бүгд намайг
Уяран хайрламаар
Уртын урт захиа
Бичмээр санагдлаа
***
Өөрийн оромжоо санахаас
Өр зүрхээр жихүүцнэм
Дэлхийн гэрэлт өглөөг
Дэндүү баяртай угтах
Дээвэрт гэртэй ч болоосой
***
Хэзээ ч дуулдаагүй
Хэнбугай ч биширмээр
Хэргийг бүтээчихээд би
Хаана?..Хэн? гэцгээхэд
Харах бараагүй байхсан.

Saturday, April 11, 2009

Омар Хайяам

Хоргой торгоо нөмөрнө vv, өрмөг ёргоор хулдана уу
Хотол их ноён, адгийн архичин явж явж адилхан
Аятай хvндлэм зангаараа алдаршвал миний бахдал
Аливаа нvглийнхээ төлөө тамд хаяулчихгvй бол бахдал
Ертөнцөд гэвч усан vзэм чиний гайхамшигт ундаа надад
Ерийн ч биш бvvр дээд зэргийн шагнал!
* *
Тэнгэрлэг оюуны vнэ манайд шалих биш,
Тэнэгvvд л харин амьдарч цөхөх биш,
Ухаан эрдмийнхээ шавхрууг дарсанд живvvлээд vзье
Урдаас хувь заяа минь инээмсэглэх ч юунаа магад аа !
**
Хорьхон жил амьдирна уу, мянган жил амьдарна уу
Хорхойн гvнцэг болно, явж явж адилхан
Хоргой торгоо нөмөрнө vv, өрмөг ёргоор хулдана уу
Хотол их ноён, адгийн архичин явж явж адилхан
**
Заяатай, заяагvй хэмээн намайг баалаад яана?
Замыг минь бурхан хэдийнээ зурсан биш vv?
Буруу муутай хожим орооцолдлоо ч би нvгэлтэй гэж vv?
Бусдын тааллын төлөө намайг баалаад яана?
**
Худал магтаалын vг чамайг хэдий бvvвэйлнэ
Хувь заяаны чинь дээр далайсан илдийг санагтун
Алдар магтаал чамд хичнээн сайхан байна
Аминд чинь халтай хор дэргэд чинь байгааг санагтун!
**
Мэдлэг ухаанаараа багшийгаа хол хаявч
Мэдээжийн хэрэг нөгөө л балчир бvдvvлгээрээ дуудагдана
Торх торхонд ус юvлэх шиг оюуныг чинь vрж
Тоох ч vгvй уурыг нь салхиар хөөх шиг хорвоо
**
Итгэл сvсгээсээ буцаж, эсэргvvцэн босоход-ганцхан хором,
Илт vнэнээс няцаж нууц гэхэд ч-ганц хором,
Идрийн галтай vедээ л бадран дvрэлз!
Их орчлонд амьдарна гэдэг ч –ганцхан хором
**
Энэ л хорвоогийн явдлыг шинжин сонжиж ханав
Эргэцvvлсээр мэдээгvй зvйл ганц ч эс vлдэв
“Хайж эрээд эрээд мэдэх юм vгvй”
Хамгийн эгэл vнэнийг сvvлд нь би оллоо
**
Тавилант энэхэн хорвоогийн эхлэл нь юу вэ?
Таахад хэцvv оньсого бурхнаас бидэнд оноожээ
Тархиа зовоож мэргэд янз янзаар vзлээ
Тайлсан нь одоо хаа вэ, дэмий л биеэ зовоожээ

Monday, April 6, 2009

Анна Ахматова : Нэгэн аяганаас уух хувьгүй юм ...

Нэгэн аяганаас уух хувьгүй юм
Амтат дарс, усыг ч уух хувьгүй юм.
Үүрийн саарал туяанд амрагийн бал амтлахгүй
Үдшийн намуунд хоёул цонхоор зэрэгцэн ширтэхгүй
Нараар чи амьсгалж, сарнаар би саатах гэлээ ч
Нэгэн их хайран дотроо нууцхан жаргалтай бид.
Үнэнч энхрий нөхөр минь үргэлж надтай
Үзэсгэлэнт хүүхэн хонгор чинь одоо чамтай
Саарал нүдэнд гэвч айдас хургах нь тодорхой
Сэхэшгүй энэ эмгэгийн санаат ганц буруутан чи.
Ахархан учирлын самуунд зүрхний тоос босголгүй
Амар түвшинг хоёул сахих л тавилантай юм даа.
Гэвч чиний хоолой шүлгэнд минь сонстож
Түрлэг дууны чинь айзмыг амьсгалаараа би түрнэ.
Ай, яасан ч мартахын аргагүй, хүрэхийн ч аргагүй
Аниргүй цоролзох тийм л түүдэг гал байх юм.
Сарнай цэцгийнх шиг ягаавтар атлаа хуурай уруул чинь
Сэтгэл зүрхэнд минь юу сэрээснийг мэдсэн ч бол доо чи.

Tuesday, March 31, 2009

Уоллс Стивэнс (1879-1955)

НЯМ ГАРАГИЙН ӨГЛӨӨ

Ихэмсэг хайнгуут төрх, зөөдсөн кофе,
Том сандал дээр нарлах жүржүүд;
Эртний вргөлийн бурханлиг аниргүйг
Эвдзн асгарах. эрээн мяраан хивсэн дээрх
Тоть шувууны цэл ногоон эрх чөлөө.
Бүсгүй үе үесхэн зүүдэлж, нойронд нь
Амгалан гялбалзах усан гэнэт барайн харлах мэт
Аль нэгэн цагт нөмөрсөн сүйрэл мэдрэгдэнэ.
Исгэлэн жүрж, гялалзсан ногоон далавчууд
Өргөн тогтоол усыг чимээ аниргүй гатлах
Өөд болоочдын цуваанд эгнэсэн мэт санагдана.
Бурхны цус хийгээд цогцсыг бунхалсан
Эль хуль Палестины зүг, тэнгис далайн дээгүүр
Буйдхан зүүдэндээ алхах энхрий хөлийнх нь дор
Энэ өдөр тогтоол ус шиг, чимээ аниргүй.
II
Өөд болоочдод Бүсгүй өгөөмөр хандахын учир юун?
Чимээгүй сүүдэр, чиггүй зүүдэнд л ирдэг
Ямар хаашаа бурхан шүтээн гээч нь вэ?
Нарны тайвшруулагч увдисаас, Тэр
Исгэлэн жимс, гялалзсан ногоон далавчаас,
Намжаа дэлхийн ямархан нэг үнэр, гоо үзэмжээс
Тэнгэрийн санаа мэт хайрлах учиртай зүйлээ олохгүй гэж үү?
Бурхан шүтээн гэдэг өөрөө л амилах ёстой:
Будрах цасны амьсгал, борооны урин хүсэл,
Ганцаардахын гуниг, эсвэл модод цэцэглэхийн цагт төрөх
Гаргалгүй барихын аргагүй хөөр баяр, намрын шөнө нойтон зам дээр тодрох дэврүүн хөхүүн сэтгэгдэл; Найлзуур нахиа, өвлийн мөчрийг санахын зуур сэрхийх
Бүхий л таатай, бүхий л зовиуртай дурдатгал. Энэ бүхэн
Бүсгүйн сэтгэлийг л сорихоор заяагдсан билээ.
Ill
Үүлсийн дунд Зэвс бурхан хүмүүн бусаар мэндэлсэн.
Эхнь түүнийг хөхүүлээгүй, эхнутаг нь
Эгэл хөрсөндөө түүний ухаан санааг төлжүүлээгүй.
Бидний дундуур тэр хааны лүндэн шившиж,
Биширч өргөсөн гарууд дээр л сүр жавхлантай заларсан;
Ач санаж хүслийг маань биелүүлнэ гэж найдсандаа
Ариун цусаа тэнгэрт уусан холилдтол,
Бидний гар тэргүүнийг нь оддын зүг өргөсөн.
Бидний цус одоо гашлахгүй юу? Диваажингийнх байж тэнцэх үү?
Нэгэн цагт бидний таньж мэдэх диваажингийн юм
Бүхэнд Нээрэн энэ газар дэлхий биелэн хувирч чадах уу?
Тэнгэр тэр цагт цэлмэж бүрхсэн цэнхэр өнгө биш,
Тийм л нэг, өнөөгийнхөөс хавьгүй илүү найрсаг,
Тэсч гарсан хүнд хүчрээс мааиь ч, өвчин шаналлаас ч,
Тэвчээр сорьсон хайр дурлалаас ч агуу байх вий.
IV
"Сэрмэгцээ шувууд өндөрт дүулэхийн өмнө
Сэргэг янзаар униарт талыг харуулдан ажихуйд,
Сэтгэл тайвшраад л ирэх юм. Харин ниссэн хойно нь,
Тэр дупаахан талууд эргээд л хоосорчих юм.
Тэгэхээр диваажин хаана байж таарах вэ?"гэв, Бүсгүй.
Хөөе, тэнд чинь ид шидтэний цуглаан байхгүй,
Хөдөөлүүлгийн газрын хөгшин чөтгөр ч үгүй,
Газар дрорхи алт эрдэнэсийн сан тэр биш,
Гайхамшигт яруу хоолойгоор дуудан урхидагсдын арал бус,
Тэр бол мөрөөдлийн өмнөд нутаг ч биш;
Тэнүүн зун, үдшийг мөрөөдсөн бүсгүйн хүсэл шиг,
Тэмүүлзгч шувуудын тухай бүсгүйн дуртгал шиг,
Хаврын өнгөө хэвээр нь хадгалсан,
Хараацайн далавч оройг нь шүргэсэн,
Тэнгэрийн хаяанаа сүүмэлзэгч, мөнх ногоон дал мод ч биш ээ.
V
"Тайвшрал дунд ч урьдын адил би гээгдэж элшгүй,
Тасралтгүй мөнхийн амгаланг үгүйлсээр л"гэв, Бүсгүй.
Үхэл гэдэг үзэсгэлэн гоогийн зх билээ. Энэ Бүсгүй л
Үлдсэн бүх насны маань мөрөөдөл хүслийг биелүүлнэ.
Хагдарч унасан навчсыг зам дээр маань тэр цацлавч,
Гайхамшигт ялалтын сүрлэг аялгуу дуурсах
Харгуй замууд энэлэл шаналалд, эсвэл
Гал халуун дурлалын ялдам шивнээнд автав ч,
Хөлд нь ороолдох өвснөө суугаад хорвоог ажихыг
Хүсч тэмүүлсэн охин хонгоруудын өмнөөс тэрБүсгүй
Бургаас мод түшин байж наранд залбирна.
Хөвгүүд түүний төлөө чавга, тоор түүгээд,
Хүний нүднээ үл үзэгдэх тавган дээр овоолно.
Хүүхэн хонгорууд түүнийг нь амталж үзээд
Хөсөр хаягдсан навчсын дунд төөрч мансуурна.
VI
Тэр диваажинд чинь үхэл ер байдаггүй юм уу?
Тэнд боловсорч гүйцсэн жимс тасарч ер унадаггүй юу?
Тэнгисийг хайгаад хайгаад олж хэзээ ч нийлэхгүй дээ
Тэвчишгүй зовиуртайгаар буцаж татрах голуудтай хамт
Мөхөж буй дэлхий шиг маань ямар ч хувиралгүй мөчрүүд
Мөнөөхен төгс төгөлдөр тэнгэрээс нь өлгөөтэй байдаг уу?
Яагаад тэнд голын нь эргээр тоор жимс хөглөрч,
Яг цутгалан хавиас нь чавгын үнэр анхилдаг гэж?
Хамаг л цаг хугацаагаар маань бөс торго нэхээд,
Халаг гэж, өнгө бүхнийг маань тэнд зүйж өмсөөд,
Халшрам уйтгарт хөгжмийн маань чавхдасыг бас л товшдог уу?
Үхэл гэдэг үзэсгэлэн гоогийн шидэт эх билээ,
Үнэн халуу төөнөсөн цээжин дотор нь л бид
Өөрсдийг маань нойроо хулжтал хүлээсээр буй
Өргөи дэлхий шиг ээжүүдийнхээ сэтгэлийг мэдэрдэг ээ
VII
Ялдам зөөлөн хийгээд догшин ширүүн хэдэн эрс,
Язгуур төрхөөрөв чармай нүцаэн мандах-
Бурханлиг биш, гэхдээ бурханлиг ч байж мэдэх нарыг
Зуны өглөөний садар самуун наргиан дундаа
Зугаа шуугиантайгаар, магтан биширч дуулцгаана.
Тэнгэр еөдөө буцпах цуснаас нь гадагшилж
Тэдний дуулсан дуу диваажингийн магтуу болно. ,
Эгшиг эгшгээ сүлсээр, тэдний энэ магтуу
Эзэн нь хөөр баяртай залрах салхитай нууранд ч
Чагаа тэнгэр мэт моддод ч, мөнөөхөн дуу нь
Цаашлан цуурайтах гүвээ толгодод ч нэвчин шингэнэ.
Амь эрсэдсэн эрчүүл хийгээд зуны өглөөний
Аль аль нь тэнгэрлэг нөхөрлөлийн үнэ цэнийг андахгүй.
Тэд хаашаа ч явсан, хаанаас ч ирсэн гэсэн,
Тэдний хөл дээрх шүүдэр нөхөрлөлийнх нь тунхаг болно.
VIII
Чимээгүй нам гол усны дээгүүр уйлах дуун түгэхүйд
Чих тавин Бүсгүй чагнахуйд, "Палестин дахь булш бол
Егүүтгэгдсэн сүнснүүд хоргодсон оромж биш,
Ертөнцийн эзэн нойрсож буй бунхан." гэх...
Өнеө л, Нарны эх захгүй тоосон дундаа,
Өдөр шөнийн эрт галвын эрхшээл дотроо,
Эсвэл нөгөө л,их усан доторхи ганцаардлынхаа арал дээр
Эзэнгүй, сул чөлөөтэй, гарах гарцгүй амьд явна, бид.
Уулсыг маань эмжиж буга бэлчин, ятуу шувуу
Уулга алдах мэт исгэрэх дуугаа хадаана;
Улаан жимс аглаг тайгадаа боловсорч гүйцнэ.
Саруул тэнгэрийн ганцаардал дунд, үдшийн цагаар
Санаандгүй сүрэглэсэн хэсэг тагтаа
Цалавчаа алдалсан хэвээр, харанхуйд унан живэх мэт
Давтагдашгүй этгээд давалгаан үүсгээд алдарна.
(1915,1923) орчуулсан Г.Аюурзана

Thursday, March 26, 2009

Д.Нямсүрэн : Дөрвөн цаг

1.
Бороо ганц нэг дусах нь сайхан
Борог өвс норсон байх нь сайхан
Хаврын цас гэр лүү урсах нь сайхан
Хаа нэгтэй шувууд ганганах сайхан.

Алтан хараацай дэргэдүүр нисэх сайхан
Аяны хүн манай уяанд буух сайхан
Айлын маань айлд бүсгүй байх сайхан
Айл нүүж ирэх сайхан.

Хангайн бороо гэнэт асгах нь сайхан
Харанхуйн дунд цахилгаан гялбах нь сайхан
Хонон өнжин бороо зүсрэх нь сайхан
Холоос гийчин ирэх сайхан.

Шаргал талын өвс халиурах нь сайхан
Шанхны үзүүрт салхи нь сэвэлзэх сайхан
Сартай шөнө бухал дээр унтах сайхан
Чамайг зүүдлээд газарт ойчих нь сайхан.

Үе үе бороо амcxийх нь сайхан
Өлгөсөн цувнаас ус дуслах нь сайхан
Үүлэн чөлөөнөөс нар гарах нь сайхан
Үүдээр болжморууд нисэн өнгөрөх нь сайхан.

Шөнө дөл хүлэг морь янцгаах сайхан
Шүлэг нойрноос сэрж орчлонг бодох сайхан
Өрхний завсраар гэгээ орох сайхан
Өглөө болох сайхан.

Цайран цайран бороо орох нь сайхан
Цавьдар морьтой хүн наашаа давхих нь сайхан
Борооноос өмнө ирлээ гэж ярих нь сайхан
Боржигон эмээлээ аваад орж ирэх нь сайхан.

Сартай толгодод ингэ гунганах нь сайхан
Шанзны үзүүрт Ай -нан-аа суух сайхан
Шаргал дөл угалзлан гал ноцох нь сайхан
Царай зүс бүдэг бадаг гэрэлтэх нь сайхан.

Хөх лонхон тогоруу дуугaрах сайхан
Хөдөө цайдам борооших сайхан
Анирхан ахуйд цэцэг дохих сайхан
Аадрын өмнөх байдал сайхан...

Тооноор сар гэрэлтэх сайхан
Тогоотой сүүнд тусах сайхан
Шөнө орой гарах сайхан
Чөдөртэй морьд туриглах сайхан.

Шиврэн шиврэн бороо орох нь сайхан
Ширэг зүлэг ногоорох нь сайхан
Зүүн өмнө солонго татах сайхан
Зүс бороо гэрэлтэх сайхан.

Гэгээн борооны усыг тосох сайхан
Гэзэг үсээ хүүхнүүд угаах сайхан
Агь хүмлийн үнэр сэнгэнэх нь сайхан
Аяcxан бодол хол ойрыг санах сайхан.

Үдшийн бүрийгээр ирэх сайхан
Үүрийн гэгээгээр явах сайхан
Өнгөт дэлхий нь уяран уйлмаар сайхан
Өргөн хорвоо нь дуулан жаргамаар сайхан.

Эх нутаг минь шүлэг шиг сайхан
Эх орон минь дуу шиг сайхан
Эргэх дөрвөн цагт амьд явах сайхан
Эрээнцавд бороо орох нь сайхан.
2.
Өглөө босоход цас орсон байх нь сайхан
Өрхний оосор даялахад тооноор цас унах сайхан
Гадаа уул толгод гялбалзах нь сайхан
Ганц нэг өвс салхинд сэвгэнэх нь сайхан

Үдэш орой айлын гэрэл харагдах сайхан
Үрээ морины хөл хөнгөрөх сайхан
Хонох айлд үеийн бүсгүй байх сайхан
Хоточ нохой сарны гэрэлд хуцах сайхан

Тооноор цас будран орох нь сайхан
Тогооны таган дээр унаад хайлах нь сайхан
Гэрийн хойморт аав суух сайхан
Гэрэлтэй үүдээр ээж орж ирэх сайхан

Хөтлийн оройд нар тусах сайхан
Хөсег тэрэг гарч ирэх нь сайхан
Тэрэгний дугуй чахран чухран эргэх нь сайхан
Тэргэн дороос шувуу нисэх сайхан

Тэнгэр будангуйрч судайх нь сайхан
Тэртээ холын юм үзэгдэх үгүйтэй нь сайхан
Салхи эргэж, утаа хуйрагнах нь сайхан
Цас эргэлдэн эргэлдэн малгайлах сайхан

Зуухны галд нозоорон нойр хүрэх нь сайхан
Зуны орой согтов гэж тэрхэн зуур зүүрмэглэх сайхан
Хээ-н... Цай уу! гэх бүдэг бадаг үг дуулдах нь сайхан
Хэн гуайн эгч гараас зөөлөн татах нь сайхан

Цайдам хоолой цайвалзаж цанхиртах сайхан
Цаад уулс гялс гялсхийн харагдах нь сайхан
Цас шуурч тогтоод гялбас гялбасхийх сайхан
Цагаан өдөр мэлтэс мэлтэсхийх сайхан

Одод тодрох нь сарны ойролцоо илүү сайхан
Онгон талд адуу минь байх шиг сайхан
Он цагийн гурван марал бодол зөгнөх сайхан
Ондоо гарагийн хөлөг ирж явах шиг сайхан

Цас орон орон лавсах нь сайхан
Цаг эргэж ирэх сайхан
Царайлагхан чамайгаа, намайг тоогоогүйг тоосоон гэж бодох сайхан
Цаг гэрт цохисоор байх нь сайхан

Тэргэл сартай шөнө гадаа зогсох сайхан
Тэргэн дээр хураасан бараа сүглийх сайхан
Тэртээх хөндий цайвартаж сүүдэртэх нь сайхан
Тийшээ очмооргүй аймаар санагдах нь сайхан

Явган шуурга гадаа исгэрэх сайхан
Яндан юмуу нэг юм, хаа нэгтээ дар дархийх сайхан
Гэнэт гэнэтхэн нүдгүйлэн харанхуйлах нь сайхан
Гэрийн хаяагаар цас хунгарлах нь сайхан

Айлын гэрээс хүмүүс гарцгаах сайхан
Арилсан тэнгэрт шувуу нисэх сайхан
Уул тал руу гүйх сайхан
Улаан хацартай хүүхдүүд тоглох сайхан

Үдшийн бүрийгээр ирэх сайхан
Үүрийн гэгээгээр явах сайхан
Өнгөт дэлхий нь уяран уйлмаар сайхан
Өргөн хорвоо нь дуулан жаргамаар сайхан

Эх нутаг минь шүлэг шиг сайхан
Эх орон минь дуу шиг сайхан
Эргэх дөрвөн цагт амьд явах сайхан
Эрээнцавд цас орох нь сайхан!

3.
Цас хайлж ханзрах сайхан
Цаг ирэх сайхан
Чамайг хүлээх сайхан
Цаг харах сайхан

Шувуу ирээд буух сайхан
Чулуун дээр суугаад нисэх сайхан
Харгуй замаар хүн явах сайхан
Хадан дээр би суух сайхан

Айлын бүсгүй усанд явах сайхан
Арын булаг уруу дурандах сайхан
Цэнхэр зэрэглээ сүүмэлзэх нь сайхан
Цэнхэр дээл чамд зохих нь сайхан

Толгодын орой зэрэглээтэх сайхан
Торгон салхи сэвэлзэх сайхан
Хөх ногооны униар татах сайхан
Хөх мананд нь ороолгон суух сайхан

Амгалан шөнө нойр хулжих сайхан
Алсын чимээ анирлах сайхан
Бүүр түүр холд нэг юм жингэнэх сайхан
Бүүвэй бүүвэй хорвоо сайхан

Хэн нэгэн ирээд явах сайхан
Хэрэг болгож надаас, гал байна уу гэж асуух сайхан
Ертөнцийг аргадах хийгээд, бусдыг бодох сайхан
Юм бүхнийг хайрлах, гол мөрөн урсах хоёр сайхан

Цөн түрж, гол урсах нь сайхан
Цөмөрвөл, би ч бас урсана даа гэж бодох сайхан
Өглөө голын эрэгт, ганцаархнаа сайхан
Орой голын хөвөөнд чамтайгаа сайхан

Хашаа тэргэн дээр шаазгай үглэх сайхан
Хаанаас хэн ирэх нь зөн шиг сайхан
Дөрвөн зүгээс ураг садан ирэх нь сайхан
Дөтийн замаар хань нөхөд ирэх нь сайхан

Цэнхэрлэж нутгийн бараа харагдах нь сайхан
Цэлэлзэж нүдний нулимс гарах сайхан
Дөрөөн дээр өндийгөөд исгэрэн давхих сайхан
Дөрвөн туурайн хооронд шувуу нисэх сайхан

Хаврын өглөө эрт босох сайхан
Хазаар аваад моринд явах сайхан
Сэрүүн цас үнэртэх нь сайхан
Сэмжин мөснөөс хүлхэх нь сайхан

Он он жил хөдөө суух сайхан
Од мэт хөх дан сууцанд амьдрах сайхан
Дээр яваа сансрын хөлөг эргэж ирэх сайхан
Дээврийн цас хайлж янжуурын цог дээр тусах сайхан

Ургамал цэцэг ургаж ногоорох нь сайхан
Утасны мод хөхөрч гандах нь сайхан
Он жилүүд ирэх сайхан
Он жилүүд одох сайхан

Үдшийн бүрийгээр ирэх сайхан
Үүрийн гэгээгээр явах сайхан
Өнгөт дэлхий нь уяран уйлмаар сайхан
Өргөн хорвоо нь дуулан жаргамаар сайхан

Эх нутаг минь шүлэг шиг сайхан
Эх орон минь дуу шиг сайхан
Эргэх дөрвөн цагт амьд явах сайхан
Эрээнцавд гол урсах сайхан

4.
Навч ганц нэг унах нь сайхан
Нар толгодын цаанаас гарах сайхан
Сэв сэв салхи үүсэх сайхан
Сэм сэмхэн хуй босох сайхан

Гол мяралзан урсах нь сайхан
Ганц нэг ялаа долгионд нь суух сайхан
Морины шар хомоол тэрүүхэнд хөвөх сайхан
Модон тэрэгний ганц ялуу урсаж өнгөрөх сайхан

Хол ойрыг санагалзаж уярах сайхан
Хот айлаас хэн нэг нь явахад үг захимаар сайхан
Торолзох барааг харж зогсох сайхан
Торгон алчуур дэрвэх сайхан

Сэмжин цагаан үүл нүүх сайхан
Сэтгэл зүрхэн дундуур хөвөх сайхан
Шивэр авир бороо салхилах сайхан
Шивээн толгой ганхах сайхан

Морьтой хүн давхин одох сайхан
Морин төвергөөн дуулдах сайхан
Тэнгэрийн хаяаг харах сайхан
Тэрэг хөсөгний зам зурайх сайхан

Өмне зүгт шувуу нисэх сайхан
Үүлсийн дунд ганганах сайхан
Наран шаргалтаж тоорогтох сайхан
Навчсын шар шуурга хаялах сайхан

Шаргал бороо нартай орох сайхан
Шанз ятгын утас буйлах нь сайхан
Шаавай төрсөн Хонгорзул эгчирхэх нь сайхан
Шальдар бульдар дуү минь туүнийг санах нь сайхан

Ган жийжүү дөрөө гадаа дуугарах сайхан
Ганган морьтой хүн буух сайхан
Намрын сарын шинийн гурван ирэх сайхан
Намуун үдэш аргын тооны cap гарах сайхан

Хууч яриа нойрон дунд сонсдох сайхан
Хуучин сүмийн тууринд... хэмээн ярилцах нь сайхан
Цонхоор cap тусах шөнө үлгэр ярих сайхан
Цоороо аваад дуултал чөтгөр уярчээ гэх сайхан

Cap орой болж хүйтрэх нь сайхан
Салхинд одод зүлгэгдэх нь сайхан
Өдөр шөнө тэнцэх нь хорин хоёрон болох сайхан
Хүлэг хүн хоёр адилхан цаг унтах сайхан

Дэлхийн чулуунд хяруу цавцайх сайхан
Дэрсээр дээр нь шүлэг бичих сайхан
Дээвэр дэвэх салхинд сэтгэл гэгэлзэх нь сайхан
Дэндуу ойрын хайраас холд байх нь сайхан

Модны мөчирт шувуу навчны оронд суух сайхан
Монгол аялгуугаар жиргэх сайхан
Дээр төрийн сүлдний нар мандах сайхан
Дэргэд алтан соёмбоны гал ноцох нь сайхан

Хэн нэгэн ирээд дуулах сайхан
Хэн нэгэн одоод гуних сайхан
Эргэх нэгэн хайр зүрхэнд хөгжимдөх сайхан
Ээлжлэн ирэх цаг хонхоо цохих нь сайхан

Үдшийн бүрийгээр ирэх сайхан
Үүрийн гэгээгээр явах сайхан
Өнгөт дэлхий нь уяран уйлмаар сайхан
Өргөн хорвоо нь дуулан жаргамаар сайхан

Алаг нүдний нулимсан дусалд багтсан
Ай миний эх орны дөрвөн цаг
Асгаруулан мэлтэлзүүлэн байна уу даа.
Аяа, хөөрхий гэж....
1979. Эрээнцав

Tuesday, March 24, 2009

А.Эрдэнэ-очир : Төгсгөл аяз буюу салахуйн гуниг

Зоргоор зоргоор аашиллаа ч хоёр заяа нийлэхгүй нь
Зовлонтойхон хайраа амраг минь битгий дурсаарай
Орой хожуу учралын хүйтэн бороо татрахгүй нь
Одоо хоёулаа салъя. алдрай минь битгий уйлаарай!
Лимбэний есөн нүх дээр хуруу минь бүжихээ больж
Лимбэний есөн нүхэн дээр есөн шувуу суулаа
Туниж гуниж дассан чи бидэн хоёрыг
Туурга нэгсэхгүй гэх шиг шаргал өдөө сэгсэрлээ
Уйтан хайтан цэцгэн дээр шөнийн жавар унавал хө
Уйлж санасан чиний нүд цээжин дотор сүүмэлзэнэ
Ягуухан гийх үүрээр алтан хараацай нисвэл хө
Яруухан нэг эгшгийг нарнаас хөтлөн ирнээ
Ай хүү минь чи бид салах цаг боллоо
Аз жаргалын харшийг тусдаа босгох боллоо
Домог шиг мөнхрөх хайрын ягаан пансан алчуураар
Дорнын. цагаан, саран доор нулимсыг чинь арчиж өгье дөө

Saturday, March 14, 2009

Амир Хосроа Дехлеви (1253-1325)

Амир Хосроа Дехлеви (1253-1325) энэтхэгийн перс хэлт яруу найрагч. Тэрбээр их найрагч тедийгүй түүхч, хөгжимчин хүн байж. Хөгжмийн онолын судалгааны хэд хэдэн бүтээл туурвисан ажаа. Эцэг нь Дундад Азийн түрэг аймгаас гаралтай. Кешад (одоогийн Шахрисабз) аж терж байгаад монголчуудын довтолгооноос дайжин, умарт Энэтхэгт очиж Дели хотноо суурьшжээ,
Амир Хосров нэрээ нууцлан шүлэг эохиолоо. Делийн; Дехлеви гэсэн нэрээр бичдэг байжээ.Уран бүтээлийнх нь өв яндашгүй арвин бөгөөд 99 ном туурвисан гэж Абдурахман Жами тэмдэглэжээ. Тухайн үеийн уран зохиолын бүх төрлөөр туурвиж байжээ.
Амир Хосров "Хамсе" буюу "Таван найраглал" гэдэг гол бүтээлээ Азербайжаны их найрагч Ниэами Гаижавийн "Хамсе"-д хариу болгон туурвисан бөгөөд үүнд "Одод түгэхүй", "Ширин Хосров хоор, "Мажнун Лейли хоор", "Искандрийн толь", "Диваажингийн найман цэцэрлэг" хэмээх найраглалууд нь ордог байна.
Түүний зохиол өвөрмөц дүр, дүрслэл, цэцэн цэлмэг эүйрлэлээрээ онцлог байдаг. Алишер Навой түүнийг Хафиз, Жамииартай нэг зиндаанд тавьж, академич А. Е. Крымский, германы дорно дахиныг судлаач, эрдэмтэн Герман Эте, Чехийн эрдэмтэн Ян Рипка нар Хафизаас өмнех үеийн уянгын агуу их суут найрагч гэж үнэлжээ.
Амир Хосровын яруу найраг дэлхийн олон орны уншигчдын сэтгэл оюуныг соронзон гүүр мэт татсаар ирсэн, одоо ч татсаар байна, хойшид ч тийм байх болно.


Рубай .

Саран гэрэлт царай чинь нүдний өмнө ургаастай
Сайхан төрсөн төрх чинь санааны мухарт хадаастай
Хонгор чамгүй бол би хорвоод амьдраад юу хийнэ
Хоног өдөр төөрүүлж дэмий гэлдрээд бас яана
**-
Хүсвэл чи намайг тамд хагацааж гэсгээ
Хүсвэл чи намайг диваажинд учруулж өршөө
Эзэн нь боолоо яадаг л билээ дээ
Эгээ л чи намайг тэгж соёрхоо
**-
Нэгэн нас, нэгэн биеэрээ чинийх болбол надад жаргал!
Нэгэн бол өлмийд тань сөгдөж үнсэн товрог болбол надад зол!
Ирэх буцахын хорвоод менхрөх нь үгүй.заяа
Энэхэн зуурт чамайг хайрлах нь над гавъяа
**-
Гал улаан цэцэгс нугыг бүрхэн дэлгэрчээ
Гарцаагүй, тэдэнд цусанд хутгалдсан туг санжээ
Үрэгдэгсдийн зүрх газар хаван өндийж
Үлдэгсдийн өөдөөс дөл дүрэлзсэн нь тэр санжээ.
**-
Алт мөнгөний шунал аюулхай цээжинд минь буцлаагүй ээ
Авах идэхийн дон ахуй биөд минь шүглээгүй ээ
Орох орон, үмх талх, балга устай л бол
Ондоо юм надад хэрэггүй ээ, тэнгэр минь!
**-
Угаасаа бид чинь усан амьсгал, хумхын тоос буюу
Урваж хөрвөөд ч нэмэргүй ээ, үхэл гэдэг жам буюу
Тоосноос бүрэлдсэн бид тоосондоо эргэж бүрлэюү
Тоосон товрог болж,
Тэнгэртээ халин нисьюү.
**-
Эзэрхий харгис зан эзнээ ямагт отно
Элдэв зүйлийн гомдол зүүний үзүур шиг шивнэ.
Бусдыг дүүжилсэн хүн өөртөө олс зэхнэ
Бугуйл цалмын гогцооноос хэзээ ч үл мултарна.
*-
Газарт нулимс дуслахад гал улаан сарнай дэлгэрэх юм
Цээжинд гунил төрөхед чанга хөгжим хардаж жингэнэх юм
Чин үнэнийг асуухад чи намайг ойлгоно уу, үгүй юу?
Цээжинд тань зүрх цохилно уу, чулуу бөглөнө үү?
**-
Нүглийн хүсэл тачаалаа хүүхэн хонгоруудаас нууж
"Нүдээ сайн ань, нүдээ сайн ань!" гэлцэх юм
Тэнгэрийн наран шиг чинийхээ гэрэлд
Тэртэй тэргүй гялбасан нүдийг аниад яахийм
**-
Зүүд нойрон дунд хонгор чи минь хүрч ирлээ.
Зүрхэнд гэгээ татуулсаар саран шиг туяарч ирлээ
Уруулын чинь балыг шимж нэгэнтээ озсоноос хойш
Улаан зээрд болж одоо болтол хөв хөлчүү
**-
Хашгирч зарлаагүй ч гэсэн чиний буруу „
Хамаг нууц задарсан нь чиний буруу
Зүрхний галыг чи нүдээрээ ноцоогоогүйсэн бол
Зүгээр байсан би яалаа гэж хэлээрээ хөгжөөхөв
**-
Хонгор чи минь намайг хэдий болтол зовоох бол?
Хоёргүй дурласан зүрхийг минь хэдий болтол зүсэх бол?
Уй гунйг, нулимсанд живсэн би бээр
Удаан тарчлах болов уу, чи хэлээч
**-
Үүрд би чиний бие сэтгэлийн боол байлаа л
Үлэмжийн энэ хорвоод чамгүйгээр амьдарч явлаа л
Дэргэдээ аваад суугаагүй ч гэсэн би чинийх байлаа л
Дэвэргэсэн сэтгэлдээ шатаж, утаа шиг замхарлаа л
**-
Сэтгэлдээ би үнэнч журмын үрийг ургуулсан болох нь тэр
Сэргэлэн чамдаа ухаан санаа, урсах цаг хугацаагаа өгсөн болох нь тэр
"Хонгор минь чи одоо хэнийг нөхрөө гэнэм" гэж асуу
Хөрстийн диваажинд ганц нөхөр минь бий болох нь тэр
**-
Энхрий янагийнхаа гэрийн гадуур гарахдаа эртний явдлаа нэг дурсав
Ирж буцах нь яасан ч хурдан хорвоов, эргэлтгүй одсон байх юм
Хоёр нүднээс нулимс биш, цус асгарахуй
Хойно хойноосоо цуварсан сарнай болж гэрэлтвэй.
**
Чи намайг мянгантаа зовоо, би тэвчинэ
Чин хайраар мянгантаа энхрийл, би хайрлана "
Урьхан хонгор чамайгаа л харж явах минь
Ухаан санаагаа чинийхээ төлөө золих минь
**-
Ой ухаан, амар амгаланг минь хагацал надаас хулууллаа
Огоот заяа золгүйг минь зүхэж сүнс минь надаас зайллаа
Хайртынх минь гээд очих айлгүй би золбин нохой шиг боллоо
Харах нүдний минь чимэг үгүй болохоор өдөр шөнийг ч ялгахаа байлаа.
**-
Туйлын зорилгодоо хүрч, амьдралын сайхныг амссангүй
Тун ч ахархан насандаа, амьдын төдий гэлдэрнэм, 6и
Туулсан зовлон, тээсэн гунигаа сэргээн санахдаа
Туж л доголон нулимстай сажлах юм даа, би
**-
Сархдад би амьдрал шигээ дуртай
Сайхан хүүхэнд сархад хүртсэн шиг согтох бас дуртай
Үхсэн хойно чандраар минь гүц хийвэл
Үнэндээ сав, сархад хоөулаа алдаршиг.
**-
Халуун элгэнд хутга шааж, шарханд давс цацах мэт
Хардах сэтгэлийн цааз гэдэг яасан хатуу вэ
Эрс, эмсийн сэтгэлийг тарчилган тарчилган зовоож
Элгийг нь эмтэлж, зүрхийг зүсэж чи нэгэнт дасчээ.
**-
Одон тунгалаг мэлмий, жимсэн уруулыг чинь санамагц
Ойр тойрон цэцэрлэгт мэлрэг гэнэт анхилах юм
Яагаад ч бидэн хоёр ахиад уулзахгүй гэвч
Явуу алаг нүд чинь цэцгийн туурцгаас тормойх юм.

Газели -

Хувь зохиолын эрхээр зовлонд хатах учрал тохиож
Хорвоод мэндлэхдээ л би чамд дурласаар иржээ
Золгох гэрэлт агшныг эрэн бэдрэн явахдаа ч
Зоргоор ундрах бахархлаа хормын төдий ч дундлаагүй
Гэсгээх тэнгэрийг мартаж, сэтгэл зүрхээ илчлэн
Гивлүүр юүгээ чи, хуу татаж хая
Дэндүү бүрэг загналгүй, нүүрээ ил гараад
Дэвэрч хөөрсөн намайг диваажинд очуулж жаргаа
Хайр гэрэлтсэн харцаар халиаж намайг үзэхгүй бол
Харанхуй там болгочихоод орчлонг би орхино
За болъё, сэтгэл юүгээ би одоо хэнд ч өгөхгүй ээ
Зүрхний зарлигаа дагаж элсэн цөлөөр тэнүүчилнэ
"Аяа, хайрт минь тэгж болохгүй аврал чинь энд байна" гэхийг
Амир Хосров хоер чихээрээ сонсов оо. Ил товчоо сонин

Thursday, March 12, 2009

Д. Энхболдбаатар

Дурлалын vед зvрх минь буруу цохидог
Шаналалын vед бvvр зогсож орхидог
Дурлал, шаналалгvй vе надад огт байгаагvй болохоор
Цээжний минь цаг хуанлийн цагтай тохирохгvй
Өөрийнхөө цагаар бол хэчнээн жил амьдарснаа
Өөрөө ч би хэлж мэдэхгvй…
****
Дурлаагvйг минь
Уучлаагvй бvсгvйн
Цөхрөлийн цөөрөм
Нэг ч загасгvй…
****
Анзаарч намайг хараа ч vгvй хонгорхон охины
Араас сэм дагах аятайхан байдагсан
Сэтгэл санаа минь аль хэдийнээ дэргэд нь оччихсон
Итгэл даадаг тухайгаа ярьж явдагсан
****
Зvрхээ дуслуулж эхэлсэн
Зvр шиг залуу насны
Дурлал бvхэн минь, гэвч
Хорлол шиг байсан
Хорлол байсан
Хордож гvйцсэн, би…

Wednesday, March 11, 2009

Б.Ганчимэг : Зүгээр л нэг орхъё гэхээр

Зүгээр л нэг орхъё гэхээр
Зүс минь үзэгдээд зовоодог байх
Зүг зүгээ бодъё гэхээр
Зүүдэнд нь би уйлдаг байх
Үргэлж бодохоо болъё гэхээр
Үнсэх минь хүртэл ондоо байх
Үглэн шивших гэнэн шүлгэнд минь
Үйлийн үргүй дуртай байх
Уруулын амтыг мартъя гэхээр
Уйтан бор нүд минь нэхэлтэй байх
Удаан тогтоож ширтье гэхээр
Уйлмаар дуулмаар хэцүү байх
Тэр минь надад ирье гэхээр
Тэнтэр тунтар хонх жингэнэдэг
Өөрөөн би явчихъя гэхээр
Өөдөсхөн гар даллаад байдаг
Өнөөх л замаар алхахгүй гэхээр
Үг сүггүй бороо шаагидаг
Өнөөдрөөс эхлээд мартъя гэхээр нь
Өөрөө би очдог байх

Г.Мэнд-Ооёо: Гэрэлтэх агшин бүр

Харанхуйн дотор л хамгийн тод гэрэл оршимуй
Бүрэнхийд л бүсгүй хүн илүү царайлаг харагдмуй
Ээмэгний шигтгээ үдшээр л гэрэлтмүй
Эмээлийн баавар шөнөөр л гялалзмуй
Гүмүда цэцэг үдшээр л дэлбээгээ нээмүй
Гүйгүүл морь үүр хаяаруулж янцгаамуй
Дуу сонсоход л сэтгэлийн бүрэнхий туяармуй
Дурласан цагтаа л хүн хамгийн их гэрэлтмүй
Үүлэн чөлөөний нар л хамгийн хурц буюу
Үйлийн үр л ертөнцөд хамгийн үнэн буюу
Од харвах агшинд л онцгой нэг гэрэл гармуй
Орчлонг гэрэлтүүлэх хүү тэр агшинд л мэндэлмүй

Г.Мөнхцэцэг : Гунигтай бадаг

Нуурын шувууд ганганавч намар буцсангүй
Бууриа тамгалж, цас ханзарсан ч хавар харьсангүй
Үүлэн жихүүцээд, шүүдэр жиндсэн ч зун зугтсангүй
Үндсээ далдалж, модод нүцгэрсэн ч өвөл өнжсөнгүй ээ
Хөл тавьсан газрын мөр бүхэн салхи хундагалж
Хөлчүү саран дүүрэн хоносон ч сүүдэр бүдэрсээн тэр л үдэш
Чинэрсэн хөхний товч үнгэчих шиг хур залгисан ч
Чийг нөөж, зулай нь битүүрээд мөр минь алгаа, тэр толгодод
Хоргодсон бүхэн минь холоо үлдэж
Хожим нь надаас дурдатгал нэхээд ирчихэж
Байсан бүхнээ хайж, бодлоо дагаад үүргэлсэн ч
Будаг, зураг хоёрыг нь сэтгэлд дэлгээд багтсангүй ээ
Араг үүрсэн жилүүд эмээ бид хоёроос цаашилж
Аргал, ааш хоёрт минь тээглэж унаад ирсэнгүй
Хэвлий, хөх хоёр бие биенээ бараадсан юм болов уу
Хэлэхийн өөгүй эжий минь бөгтөр эмгэн болох нээ
Аньсага, сормуус хоёр гэгээ нэвчээх бүрийд
Алдаа оноогоо үүрч, хүслээ дагаад бидэрнэм
Араншин бүхнээ гээж, авс дэрлэхийн цагт
Амьд явснаа мэдэрч, хясал дагаад холдоно

Tuesday, March 10, 2009

Омар Хайяам

Ай, нэг ч бай мянга ч бай зовлонд ялгаа алга
Амьд амьтанд долоон гараг өршөөлгүй
Амьд амьтанд дөрвөн мөр шүлэг өршөөнгүй
Аяга дарснаас өөр тайтгарал ер алга
+ + +
Тоогүй цуурхал дэгдвэл буруу нь чинийх биш
Толгой тархи ойчвол буруу нь чинийх биш
Ай, нүгэл буян хоёулаа чамд
тулгарваас
Ахиад энэ үгийг сана, буруу нь чинийх биш.
+ + +
Хайр сэтгэл цалгихуйяа энхрийхэн царай
Хапгисан үгсийг хэлье гэтэл модон хэл
Хамар доогуур минь ус урсч байхад
Хатаж цангадаг нь юуных вэ, бурхан минь.
+ + +
Хөөрхий сэтгэлээ нүглээр дүүргэж
Хөөрхийлж хэнийг ч хайрлалгүй, гэмшилгүй амьдарсан ч
Гайгүй ээ, чамайг булшиндаа орохын цагт
Газар дэлхий нүүрээ буруулах байлгүй
+ + +
Өдөр бүр талхны булантай сууж
Өөртөө таарсан оромжиндоо
Хэний ч боол биш, хэний ч хаан биш
Хэр тааруу амьдарвал, тэнгэрт таларх
+ + +
Ертөнцийг би шатрын хөлөгтэй зүйрлэнэ
Ерийн өдөр, жирийн шөнө-харин бид хүүнүүд нь
Хөдөлгөж шахна, хөөж цохиод идчихнэ
Хар хайрцагт чихээд дараа нь мартчихна.

А. Лхагва : Хvvхнvvдийн нvдэнд нvгэл байдаггvй

Хvvхнvvдийн нvдэнд нvгэл байдаггvй
Зөрж өнгөрөх хvvхнvvдийн нvднээс
Зөндөөн олон шvлэг уншиж чаддагаа би
Ихэмсэг, даруухан, эрх танхи, эрд очоогvй
Харцнаас нь, нvднээс нь
Хайр гунигийн аялгууг сонсож чаддаг аа, би
Хайртай хvндээ яарсан бvсгvйн нvд
Хав халуун, тунарсан их гэрэлтэй байдаг
Жаргалдаа халууцсан тэдний харцанд
Жавар уярч, цас ханзрах шиг санагддаг аа
Далдуур нэгнийг мөрөөдөн шаналах бvсгvйн нvд
Дарсгvй жvнз мэт халуун гунигтай байдаг
Далд хайрын шидэнд нь саран уйлж хоном
Дан утастай хөгжим эгшгээр цангах шиг санагддаг аа
Хартай нөхрийнхөө атганд хавчуулагдсан бvсгvйн нvд
Хайлган намрын шувуудгvй нуур шиг байдаг
Далд гунигийн уйтай цагаан салхинаас
Давс мэт гашуун эгшиг цалгидаг
Зөрж өнгөрөх зөөлхөн харцнаас
Гоёхон эрвээхий нислээ ч даль нь бэртсэн байдаг
Дvvрэн жаргалтай омголон харцнаас
Дvрсгvй хараацай дураар халин дvvлдэг
Зөрж өнгөрөх хvvхнvvдийн нvднээс
Зөндөөн олон шvлэг уншиж чаддаг аа, би
Хадамдаа гомдсон, хайртдаа хаягдсан
Харцуулын vгэнд зvрх нь шархалсан
Харьд суугаа ижийгээ санасан
Хаа холын нутгаа мөрөөдсөн
Гуниг баярын халуун хvйтэн аялгууг
Гудамжинд зөрөх хvvхнvvдийн нvднээс сонсож чаддаг аа, би