Германы түүхч Теодор Моммзен тэр үед Данийн мэдэлд байсан Германы Шлезвиг-Гольштейне гэдэг газар нэг их чинээлэг биш протестант шашны ламтаны гэр бүлд төрсөн байна. Түүний эцэг Теодорын хар багаас нь уран зохиол болон герман хэлний амтанд оруулж авъяаслаг хөвүүн гимназиа төгсөөд Килийн хууль цаазын факультетад хялбархан элсэж 1843 онд төгсжээ. Улмаар Данийн засгийн газраас тэтгэлэг авч эрдэм шинжилгээний томилолтоор Итали руу явах боломжтой болсон бөгөөд тэндээ очоод Моммзен 4 жилийн туршид Ромын түүхэн гар бичмэлүүдийг судлан шинжилжээ. Эдгээр он жилүүдэд цуглуулсан материалууд нь Моммзены бүхий л амьдралын туршид хэвлэгдэн гарсан хорин боть бүхий томоохон бүтээл болох "Corpus Inscriptionum Latinarum"-ын үндсэнд шингэсэн юм. 1847 онд Киль хотод эргэн ирээд тэрээр Шлезвиг-Гольштейне дахь Данийн ноёрхолын эсрэг бослогод оролцсон байна. 1858 онд тэрбээр Берлинд үүрд суурьшив. Энд тэрбээр Берлины их сургуулийн эртний түүхийн тэнхимийг удирдах болжээ. Аль Цюрихт байх үедээ Моммзен өөрийн гол бүтээл болох "Ромын түүх" дээрээ ажиллаж эхэлсэн аж. Уг бүтээлийн эхний гурван боть 1854-1857 оны хооронд гарсан бөгөөд дөрөв дэх боть бичигдэж дуусаагүй юм. Харин сүүлийн тав дахь боть 1885 онд хэвлэгдэв.
"Ромын түүх" зохиол Германд ихээхэн амжилтанд хүрсэн аж. Зохиогчийг амьд сэрүүн үед л гэхэд уг бүтээл есөн удаа хэвлэгджээ. Уран зохиолын гайхалтай хэв маягийг шинжлэх ухааны дүн шинжилгээтэй чадварлагаар хослуулж чадсан нь түүхчийн бүтээлийг өнөөдөр ч гэсэн сонирхолтой хэвээр байлгаж байна. Энэ л бүтээлээрээ Теодор Моммзен түүхэн сэдвээр бичдэг томоохон зохиолчийн хувьд 1902 оны утга зохиолын салбарын Нобелийн шагналыг хүртсэн билээ. Теодор Моммзен 19-р зууны II хагасын нийгэм улс төрийн салбарын идэвхтэй зүтгэлтэн байсан төдийгүй нэг бус удаа Пруссийн парламент, Герман нэгдсэний дараа Рейхстагийн гишүүнээр сонгогдож байв. Германы нэрт түүхч Теодор Моммзен Нобелийн шагналтан болсноос нэг жилийн хойно хорвоогийн мөнх бусыг үзүүлжээ.
Хүн төрөлхтний хамгийн хүчирхэг орон зай өөрийн хязгаартай байдаг. Түүний дотор өөрийн зорилтыг хэрэгжүүлэх боломж арвин ч хүн төрөлхтөн үүнийг хэзээ ч үл биелүүлнэ.
***
Яруу найраг нь тачаангуй яриа. Харин түүний хувьсах айзам аялгууг бүтээдэг. Энэ утгаараа яруу найраг төдийгүй хөгжмийн урлаг бүхий л ард түмний сэтгэлд оршино.
***
Аугаа хүн болоод арчаагүй арчаагүй нэгнийг ч авс үл ялганам.
***
Эх дэлхийг эзэгнэх гэдэг хэцүү. Харин тэрхүү ноёрхлоо хадгална гэдэг бүр ч амаргүй.
***
Хэн нэгний эрхшээлд байсан ард түмнийг гартаа барихаас илүү эрх чөлөөт үндэстнийг эзлэн түрэмгийлэх нь амар байлаг.
No comments:
Post a Comment