Нийтийн тооллын өмнөх VII-VI зуунд амьдарч байсан (625 онд төрж 78 наслаад 547 онд нас эцэслэжээ) Бага азийн Милет хэмээх хот-улсын уугуул иргэн Фалесыг (Thales) Эртний Герегийн долоон мэргэний анхдагчид тоолдог билээ. Яагаад Фалес эн тэргүүнд бичигдэх болов? Энэ их учиртай.
Нэгэнтээ Герегчүүд өөрсдийн дунд амьдарч байгаа хамгийн ухаантай хүнийг тодруулан, шижир алтаар урласан номын тавиур гардуулах болжээ. Бүгд зөвлөлдөөд мөнхүү бэлгийг Фалест хүргүүлжээ. Гэтэл Фалес даруу зан гаргаж, өөр нэг ухаантныг нэрлээд "Тэр л энэ бэлгийг авах ёстой" хэмээн буцаажээ. Гэтэл мөнөөх ухаантан 3 дахь ухаантныг нэрлэх нь тэр. Ийнхүү үнэт бэлэг 7 мэргэнийг дамжсаны эцэст эргээд л Фалест ирсэн гэдэг. Эртний сод сэтгэгчидээс 7 мэргэн хэмээн онцолсон нь чухамдаа энэ л түүхтэй холбоотой болотой.
Фалес байгалийг судлан шинжилсэн анхны эрдэмтэн бөгөөд нар хиртэх нь нарыг сар халхалж буй явдал болохыг анх баталж, диаметр тойргийг 2 тэнцүү хэсэгт хуваадгийг анх нотлон, тэнцүү талт гурвалжны бүх өнцөг адил хэмтэй өнцгүүд үүсгэдгийн эхэлж томьёолсон
ажээ. Геометрийн ололтуудыг анх Герегт дэлгэрүүлэн хөгжүүлсэн Фалес цац суврагуудын өндрийг сүүдрээр нь тооцоолон гаргаж байсан гэдэг. Фалес насан туршаа орь ганцаар аж төрж, улс төрийн аливаа хэрэгт өчүүхэн ч анхаарал хандуулаагүй гэдэг.
Цэц булаалдах дуртай тэр үеийн хүмүүс нэг удаа:
- Амьдрал үхлээс ямар ялгаатай вэ? гэж Фалесаас асуугаад:
- Ямар ч ялгаагүй гэхэд нь,
- Тэгээд чи яагаад үхэхгүй байгаа юм бэ? хэмээн мохоох гэж оролдоход нь суут мэргэн:
- Ялгаагүй юм чинь, надад үхэх хэрэг юу байна? гэж инээд алдан хариулсан гэдэг.
Аристотель: Фалес бол эртний герегийн анхны философич.
Цицерон: Ерөөсөө гүн ухаан Фалесаас эхэлсэн. Тэр анхных нь байв.
Өөрөө хамгаас шилдэгт суралц. Бусдыг ч бас гагцхүү хамгаас шилдэг зүйлд л сурга.
Фалес.
No comments:
Post a Comment